Farklı Bor Dozlarının Kokulu Üzümün (Vitis Labrusca L.) Tuzluluğa Olan Dayanımı Üzerine Etkilerinin İn Vitro Koşullarda Belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünde yer alan Doku Kültürü laboratuvarında 2023 vejetasyon dönemi içerisinde yürütülmüştür. Bitkisel materyal olarak Vitis labrusca L. türüne ait Balıkçı Siyahı üzüm tipinin mikro çeliklerinden elde edilen sürgünler kullanılmıştır. Yüzey sterilizasyonu gerçekleşen eksplantlar sürgün oluşturması için 1 mg/l Benzil Adenin (BA) bulunduran Murashige-Skoog (MS) besin ortamında kültüre alınmıştır. İçeriğinde BA bulunan ortamda süren sürgünler köklendirme için içerisinde 2 mg/l IBA (Indole-3-butyric acid) bulunan MS ortamına transfer edilmiştir. Köklenme ve gelişimini tamamlayan bitkicikler tuzluluk stresi oluşturma ve bu koşullar altında borun etkinliğinin belirlenmesi amacıyla içerisinde 4 farklı dozda (0, 0.5, 1, 2 mM) bor (H3BO3 formunda), 3 farklı dozda (0, 100, 200 mM) tuz (NaCl) ve 2 mg/l IBA bulunan MS ortamına transfer edilmiştir. Çalışmada bitki canlılığı (%), sürgün yaş ağırlığı (g), sürgün kuru ağırlığı (g), sürgün uzunluğu (cm), sürgündeki yaprak sayısı (n), klorofil içeriği (SPAD), zararlanma derecesi (0-3), sürgün tolerans oranı (STO), yaprak turgor ağırlığı (g), iyon akışı (%), hücre zarı zararlanma oranı (HZZO, %), eksplant oransal su kapsamı (%) parametreleri değerlendirilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde tuz dozlarının artışıyla zararlanma derecesi, iyon akışı ve hücre zarı zararlanma oranının arttığı tespit edilmiştir. En fazla olumsuz etkinin 200 mM tuz uygulamasında olduğu bitkide büyüme ve gelişmeyi önemli derecede azalttığı bazı parametrelerde bitkinin 100 mM tuza karşı daha dayanıklı olduğu saptanmıştır. Tuz stresi altında borun etkinliği genel olarak değerlendirildiğinde tuz stresinin yarattığı olumsuz etkiler üzerinde hafifletici etkiye sahip bor dozları 0.5 mM ve 1 mM olarak belirlenmiştir. Bulgular değerlendirildiğinde tuzlu koşullarda bor uygulamalarının asmada tuzluluğun meydana getirdiği zararlı etkilerle başa çıkmasına yardımcı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

This study was conducted in the tissue culture laboratory of the Department of Horticulture at Ordu University, Faculty of Agriculture, during the 2023 vegetation season. Micro cuttings derived from shoots of Balıkçı Siyahı grape type (Vitis labrusca L.) were used as explant. The explants underwent surface sterilization and were cultured in Murashige-Skoog (MS) medium containing 1 mg/l Benzyladenine (BA) to induce shoot formation. The shoots, grown in the medium supplemented with BA, were then transferred to MS medium supplemented with 2 mg/l Indole-3-butyric acid (IBA) for rooting. After rooting, the plantlets were transferred to MS medium containing four different concentrations of boron (0, 0.5, 1, 2 mM, H3BO3 form), three different concentrations of salt (NaCl) (0, 100, 200 mM) and 2 mg/l IBA to create salinity stress and evaluate the effectiveness of boron under these conditions. Several parameters were evaluated in the study, including plant viability (%), shoot fresh weight (g), shoot dry weight (g), shoot length (cm), number of leaves per shoot (n), chlorophyll content (SPAD), damage degree (0-3 scale), shoot tolerance rate (STR), leaf turgor weight (g), ion flow (%), cell membrane damage rate (CMDR, %), and explant relative water content (%). When the results were examined, it was found that the degree of damage, ion flux, and cell membrane damage rate increased with the increase in salt doses. The most pronounced negative effect was observed in the plant subjected to 200 mM salt application, significantly reducing growth and development. However, it was determined that the plant exhibited higher resilience against 100 mM salt in certain parameters. In the overall evaluation of boron effectiveness under salt stress, boron doses of 0.5 mM and 1 mM were identified to have a mitigating effect on the negative impacts caused by salt stress. Based on the findings, it was concluded that boron applications under saline conditions could assist grapevines in coping with the harmful effects of salinity.