Bu çalışma Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünde yer
alan Doku Kültürü laboratuvarında 2023 vejetasyon dönemi içerisinde yürütülmüştür.
Bitkisel materyal olarak Vitis labrusca L. türüne ait Balıkçı Siyahı üzüm tipinin mikro
çeliklerinden elde edilen sürgünler kullanılmıştır. Yüzey sterilizasyonu gerçekleşen
eksplantlar sürgün oluşturması için 1 mg/l Benzil Adenin (BA) bulunduran
Murashige-Skoog (MS) besin ortamında kültüre alınmıştır. İçeriğinde BA bulunan
ortamda süren sürgünler köklendirme için içerisinde 2 mg/l IBA (Indole-3-butyric
acid) bulunan MS ortamına transfer edilmiştir. Köklenme ve gelişimini tamamlayan
bitkicikler tuzluluk stresi oluşturma ve bu koşullar altında borun etkinliğinin
belirlenmesi amacıyla içerisinde 4 farklı dozda (0, 0.5, 1, 2 mM) bor (H3BO3
formunda), 3 farklı dozda (0, 100, 200 mM) tuz (NaCl) ve 2 mg/l IBA bulunan MS
ortamına transfer edilmiştir. Çalışmada bitki canlılığı (%), sürgün yaş ağırlığı (g),
sürgün kuru ağırlığı (g), sürgün uzunluğu (cm), sürgündeki yaprak sayısı (n), klorofil
içeriği (SPAD), zararlanma derecesi (0-3), sürgün tolerans oranı (STO), yaprak turgor
ağırlığı (g), iyon akışı (%), hücre zarı zararlanma oranı (HZZO, %), eksplant oransal
su kapsamı (%) parametreleri değerlendirilmiştir.
Sonuçlar incelendiğinde tuz dozlarının artışıyla zararlanma derecesi, iyon akışı
ve hücre zarı zararlanma oranının arttığı tespit edilmiştir. En fazla olumsuz etkinin 200
mM tuz uygulamasında olduğu bitkide büyüme ve gelişmeyi önemli derecede azalttığı
bazı parametrelerde bitkinin 100 mM tuza karşı daha dayanıklı olduğu saptanmıştır.
Tuz stresi altında borun etkinliği genel olarak değerlendirildiğinde tuz stresinin
yarattığı olumsuz etkiler üzerinde hafifletici etkiye sahip bor dozları 0.5 mM ve 1 mM
olarak belirlenmiştir. Bulgular değerlendirildiğinde tuzlu koşullarda bor
uygulamalarının asmada tuzluluğun meydana getirdiği zararlı etkilerle başa çıkmasına
yardımcı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
This study was conducted in the tissue culture laboratory of the Department of
Horticulture at Ordu University, Faculty of Agriculture, during the 2023 vegetation
season. Micro cuttings derived from shoots of Balıkçı Siyahı grape type (Vitis labrusca
L.) were used as explant. The explants underwent surface sterilization and were
cultured in Murashige-Skoog (MS) medium containing 1 mg/l Benzyladenine (BA) to
induce shoot formation. The shoots, grown in the medium supplemented with BA,
were then transferred to MS medium supplemented with 2 mg/l Indole-3-butyric acid
(IBA) for rooting. After rooting, the plantlets were transferred to MS medium
containing four different concentrations of boron (0, 0.5, 1, 2 mM, H3BO3 form), three
different concentrations of salt (NaCl) (0, 100, 200 mM) and 2 mg/l IBA to create
salinity stress and evaluate the effectiveness of boron under these conditions. Several
parameters were evaluated in the study, including plant viability (%), shoot fresh
weight (g), shoot dry weight (g), shoot length (cm), number of leaves per shoot (n),
chlorophyll content (SPAD), damage degree (0-3 scale), shoot tolerance rate (STR),
leaf turgor weight (g), ion flow (%), cell membrane damage rate (CMDR, %), and
explant relative water content (%).
When the results were examined, it was found that the degree of damage, ion
flux, and cell membrane damage rate increased with the increase in salt doses. The
most pronounced negative effect was observed in the plant subjected to 200 mM salt
application, significantly reducing growth and development. However, it was
determined that the plant exhibited higher resilience against 100 mM salt in certain
parameters. In the overall evaluation of boron effectiveness under salt stress, boron
doses of 0.5 mM and 1 mM were identified to have a mitigating effect on the negative
impacts caused by salt stress. Based on the findings, it was concluded that boron
applications under saline conditions could assist grapevines in coping with the harmful
effects of salinity.
