Türkiye’de Çocuk İşçiliği: İstanbul Saya İşçileri Örneği

Abstract

Türkiye’de ayakkabı imalatı emek yoğun üretimin yaygın olduğu bir alan olup kayıt dışılık da emek piyasasının genel bir özelliğidir. Diğer yandan sektörde çocuk emeği de yoğun olarak kullanılmaktadır. Ancak sektördeki kayıt dışılık ve fason üretim nedeniyle çocuk işçi sayısı net bilinememektedir. Özellikle Suriyeli göçmen çocuk işçilerin emek piyasasına eklemlenmesi ile “çocuk işçiliğinin” bu sektörün vazgeçilmez kuralı haline geldiği yapılan saha çalışması ile anlaşılmaktadır. Bu çalışma saya atölyelerinde çalışan çocukların çalışma koşullarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada, saya atölyelerinin yoğun olarak bulunması nedeniyle İstanbul ilinde bulunan Merter Sanayi Sitesi, Aymakopp Sanayi Sitesi ve Aykosan Ayakkabıcılar Sanayi Sitesi konu edinilmiştir. Saya atölyelerinde çalışan çocukların çalışma koşulları, ücretleri, işçi sağlığı ve iş güvenliği uygulamaları ve yaşamış oldukları zorluklar ele alınmıştır. Çalışmada öncelikli olarak bir literatür taraması yapılmış, ardından nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bir alan araştırması gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla yarı yapılandırılmış soru formu kullanılarak 20 çocuk ile derinlemesine görüşmeler yapılmış, gözlem tekniği ile de atölyeler ve çalışma koşulları incelenmiştir. Araştırmada elde edilen genel sonuçlara göre; saya işkolunda çalışan çocuklar çok az ücretler ile çok uzun sürelerde, insan sağlığına son derece zarar verebilecek koşullarda hiçbir koruyucu önlem olmadan çalışmaktadırlar. Üstelik çocuklar kullanmış oldukları kimyasalların kendilerine verebileceği zararlar hakkında bilgiye de sahip değillerdir. Araştırmadan edinilen bilgiye göre sayıları çok fazla olan ve “ucuz işçilik” olarak tabir edilen “çocuk emeği” saya imalatının ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Öyle ki hiç çocuk çalıştırmıyorum diyen atölye sahipleri dahi en az iki veya üç çocuğu çalıştırmaktadır. Saya atölyelerinde çalışan çocukların büyük bir çoğunluğunu yoksul Suriyeli göçmen çocuklar oluşturmaktadır. Bunun nedeni ise, Suriyeli çocukların çoğunun vatandaşlığının olmaması nedeniyle kayıt dışı çalışan saya atölyeleri için aranılan “işgücünü” oluşturmasıdır.

At Turkey, shoemaker is an area where labor-intensive production is common and informality is a general feature of the labor market. On the other hand, child labor is used extensively in the sector. However, the exact number of child workers is not known due to informality and contract manufacturing in the sector. It is understood from the field study that “child labor” has become an indispensable rule of this sector, especially with the integration of Syrian migrant child workers into the labor market. This study aim to show that work conditions of children working on upper workshops. At this study, Merter Sanayi Sitesi, Aymakopp Sanayi Sitesi ve Aykosan Ayakkabıcılar Sanayi Sitesi were been subject due to intensive Saya workshops in Istanbul district. Childrens’s worked in upper workshops working conditionss, wages, occupational health and safety and difficulties they have experienced have researched. At study, first a literature review was conducted then a field study was carried out using the qualitative research method. With this aim, in-depth interviews were conducted with 20 children using a semi-structured questionnaire, and workshops and working conditions were examined with the observation technique. According to the datas from researchs, this children are been working with low wages at long hours, without any protective measures in conditions that can be extremely harmful to human health. Moreover, this children haven't got any information about this chemicals damages of their own health. According to the information obtained from the research, "child labor", which is very numerous and called "cheap labor", constitutes an integral part of Saya manufacturing. So much so that even the workshop owners who say that they do not employ any children employ at least two or three children. The vast majority of children working in Saya workshops are poor Syrian migrant children. The reason for this is that since most of the Syrian children do not have citizenship, they constitute the “labor force” sought for informal Saya workshops.