Türkiye’de ayakkabı imalatı emek yoğun üretimin yaygın olduğu bir alan
olup kayıt dışılık da emek piyasasının genel bir özelliğidir. Diğer yandan sektörde
çocuk emeği de yoğun olarak kullanılmaktadır. Ancak sektördeki kayıt dışılık ve
fason üretim nedeniyle çocuk işçi sayısı net bilinememektedir. Özellikle Suriyeli
göçmen çocuk işçilerin emek piyasasına eklemlenmesi ile “çocuk işçiliğinin” bu
sektörün vazgeçilmez kuralı haline geldiği yapılan saha çalışması ile
anlaşılmaktadır.
Bu çalışma saya atölyelerinde çalışan çocukların çalışma koşullarını ortaya
koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada, saya atölyelerinin yoğun olarak bulunması
nedeniyle İstanbul ilinde bulunan Merter Sanayi Sitesi, Aymakopp Sanayi Sitesi ve
Aykosan Ayakkabıcılar Sanayi Sitesi konu edinilmiştir. Saya atölyelerinde çalışan
çocukların çalışma koşulları, ücretleri, işçi sağlığı ve iş güvenliği uygulamaları ve
yaşamış oldukları zorluklar ele alınmıştır. Çalışmada öncelikli olarak bir literatür
taraması yapılmış, ardından nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bir alan
araştırması gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla yarı yapılandırılmış soru formu
kullanılarak 20 çocuk ile derinlemesine görüşmeler yapılmış, gözlem tekniği ile de
atölyeler ve çalışma koşulları incelenmiştir. Araştırmada elde edilen genel
sonuçlara göre; saya işkolunda çalışan çocuklar çok az ücretler ile çok uzun
sürelerde, insan sağlığına son derece zarar verebilecek koşullarda hiçbir koruyucu
önlem olmadan çalışmaktadırlar. Üstelik çocuklar kullanmış oldukları
kimyasalların kendilerine verebileceği zararlar hakkında bilgiye de sahip
değillerdir. Araştırmadan edinilen bilgiye göre sayıları çok fazla olan ve “ucuz
işçilik” olarak tabir edilen “çocuk emeği” saya imalatının ayrılmaz bir parçasını
oluşturmaktadır. Öyle ki hiç çocuk çalıştırmıyorum diyen atölye sahipleri dahi en
az iki veya üç çocuğu çalıştırmaktadır. Saya atölyelerinde çalışan çocukların büyük
bir çoğunluğunu yoksul Suriyeli göçmen çocuklar oluşturmaktadır. Bunun nedeni
ise, Suriyeli çocukların çoğunun vatandaşlığının olmaması nedeniyle kayıt dışı
çalışan saya atölyeleri için aranılan “işgücünü” oluşturmasıdır.
At Turkey, shoemaker is an area where labor-intensive production is
common and informality is a general feature of the labor market. On the other hand,
child labor is used extensively in the sector. However, the exact number of child
workers is not known due to informality and contract manufacturing in the sector.
It is understood from the field study that “child labor” has become an indispensable
rule of this sector, especially with the integration of Syrian migrant child workers
into the labor market.
This study aim to show that work conditions of children working on upper
workshops. At this study, Merter Sanayi Sitesi, Aymakopp Sanayi Sitesi ve
Aykosan Ayakkabıcılar Sanayi Sitesi were been subject due to intensive Saya
workshops in Istanbul district. Childrens’s worked in upper workshops working
conditionss, wages, occupational health and safety and difficulties they have
experienced have researched. At study, first a literature review was conducted then
a field study was carried out using the qualitative research method. With this aim,
in-depth interviews were conducted with 20 children using a semi-structured
questionnaire, and workshops and working conditions were examined with the
observation technique. According to the datas from researchs, this children are been
working with low wages at long hours, without any protective measures in
conditions that can be extremely harmful to human health. Moreover, this children
haven't got any information about this chemicals damages of their own health.
According to the information obtained from the research, "child labor", which is
very numerous and called "cheap labor", constitutes an integral part of Saya
manufacturing. So much so that even the workshop owners who say that they do
not employ any children employ at least two or three children. The vast majority of
children working in Saya workshops are poor Syrian migrant children. The reason
for this is that since most of the Syrian children do not have citizenship, they
constitute the “labor force” sought for informal Saya workshops.
