Ahmet Muhip Dıranas’ın Şiirlerinde Zaman Kavramı Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Zaman, İslamlık öncesinden günümüze Türk şiirinin önemli izleklerinden biri olmuştur. Geleneksel bakış bir yana, zaman meselesini kavrayışı bakımından Dıranas şiirinin zihniyeti, modernist bir tutumu öncüller. Bu bağlamda modern Türk şiirinin öncülerinden Yahya Kemal, Ahmet Haşim ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın şiirleriyle Dıranas şiiri, zamansal kavrayış bakımından örtüşmektedir. Kuşkusuz Dıranas şiirinin Antik dönemden başlayarak günümüze kadar ontolojik bir sorun olarak felsefenin de temel konuları arasında yer alan zaman, Dıranas şiirinin başat meselelerinden biridir. Platon’un insan algısında gerçekleşen sonsuzluğun bir yansıması diye tanımladığı zamanı, Aristo, ‘ruhun birbirlerini takip eden iki şimdiyi takip etmesi’ olarak kavramıştır. Elbette Dıranas’ın şiirinin bu zaman hakkındaki bu görüşlerle felsefi bir kesişimi vardır. Ne ki Dıranas’ın şiiri modernist bağlamıyla çağdaş felsefenin sağladığı olanaksallıkla okunmaya daha yatkın bir içerik taşır. Bu dolayımda bu çalışmada Dıranas şiiri, zaman izleği bakımından Bergson, Heideger ve Freud bağlamında ayrı ayrı ele alınmış, incelenmiştir. Bu açıdan, Bergson’un duree, Heideger’in Dasein kavramları ve Freud’ ‘Rüyaların Yorumu’ adlı yapıtındaki rüya temellendirmesi, söz konusu okumalardaki temel koyuculuğu belirlemiştir. Buradan sonuçla Dıranas’ın şiirindeki insanın bunalımı, her üç okumaya (Bergson, Heideger, Freud) göre de ontolojik ve zamansaldır. Nitekim zaman bir izlek olarak Dıranas’ın şiirinde modern insanın içinde bulunduğu bunalımı yansıtan bir işlevsellikle yer almıştır. Bu da, kuşkusuz yazınsal eleştirinin vardığı bir sonuç olarak, Dıranas şiirinin modernist bir karakter taşıdığının başlıca kanıtıdır

Time is one of the important themes of Turkish poetry from pre-Islamic times to the present. Aside from the traditional point of view, the poetry of Dıranas in terms of its understanding of the time issue and mentality precedes a modernist attitude. In this context, it is one of the pioneers of modern Turkish poetry. The poetry of Dıranas, with the poems of Yahya Kemal, Ahmet Haşim and Ahmet Hamdi Tanpınar, overlaps in understanding Undoubtedly, the poetry of Dıranas has an ontological approach starting from the ancient period to the present. Time, which is among the basic subjects of philosophy as a problem, is the main theme of Dıranas poetry.It is a reflection of the eternity realized in Plato's human perception. Aristotle defines time as 'the soul following two successive presents'. Of course, there is a philosophical intersection of Dıranas's poetry with these views about this time. However, Dıranas's poetry, with its modernist context, can be combined with the possibility provided by contemporary philosophy. It has more readable content. In this mediation, in this study, the poem of Dıranas, the theme of time in terms of Bergson, Heideger and Freud were discussed and examined separately. From this point of view, Bergson's duree, Heideger's Dasein concepts and Freud's "The Interpretation of Dreams"The grounding of dreams in his work has determined the basis of the readings in question. From here, the depression of the human in Dıranas's poem is related to all three readings (Bergson, Heideger,According to Freud), it is ontological and temporal. As a matter of fact, time as a theme in the poetry of Dıranas is the place of modern man.It took place with a functionality reflecting the depression. This, of course, is the conclusion of literary criticism.As a result, it is the main proof that Dıranas poetry has a modernist character