571 Numaralı Evkaf Defterine Göre Aydın Vakıfları

Abstract

Vakıflar kişilerin dini gerekçeleri ön plânda tutarak toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için kurdukları müesseselerdir. Devlete veya topluma hizmet etmek isteyen kişiler vakıflar aracılığıyla varlıklarını sürdürmeye çalışmışlardır. Devletin sosyal yapısı içinde kendilerine has özellikleriyle toplumun yapı taşı halini almış olan vakıflar, hayatın her alanında varlıklarıyla devlet ekonomisine ve sosyal düzene katkı sağlamışlardır. Osmanlı Devleti’nde vakıflar, devletin kuruluşundan yıkılışına kadar her zaman önemli yer tutmuştur Bu çalışmada Aydın sancağına bağlı kazaların Aydınoğulları ve Osmanlılar döneminde kurulmuş olan vakıfları incelenmektedir. Aydın, mevcut konumu itibariyle devletin önemli siyasi merkezlerinden biri olmuş ve bundan dolayı da yönetici ve ileri gelenlerin yatırım yaptıkları yerleşim yeri olmuştur. Aydın’da özellikle padişahların, valide sultanların ve şehzadelerin yaptırdıkları müesseseler önem arz etmektedir. Bugün bile bu kurumlardan birçoğu ayakta kalmayı başarabilmiştir. Türk-İslam geleneği olan vakıf kurumları toplumun sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılayacak her türlü sosyal tesisin yapılmasını sağlamıştır. TD 571 numaralı Aydın evkaf defteri incelendiğinde Aydın’daki vakıf kurumlarının genel olarak camii ve mescitler üzerine yoğunlaştığı görülür. Osmanlı Devleti ve İslam dünyasının pek çok yerinde olduğu gibi Aydın sancağında da dini müesseselerin yapımı ve bu müesseselerin faaliyetlerinin sürdürülmesine önem verilmiştir. Vakıflar kurulan bölgenin gelişmesinde önem sağladığı gibi devlet sosyal devlet olma geleneğini vakıflar sayesinde gerçekleştirmiştir. TD 571 numaralı Aydın evkaf defterinde İzmir, Ayasuluğ, Birgi, Güzelhisar, Tire, Urla, Yenişehir, Bozdoğan, Alaşehir, Sart ve Kestel vakıflarını bir arada görmek mümkündür. Aydın evkaf defterini incelerken bu kazaları tek tek ele alıp vakıf eserlerine ulaştık. Ayrıca bu defter sayesinde vakfa bağlı olan köyler, cemaatler ve mahalleler hakkında da bilgi sahibi olup bölgede yaşayan nüfusa da erişme imkânımız olmuştur.

Foundations are the institutions that people establish to meet the needs of the society by holding religious reasons in the forefront. Persons who want to serve in the state or in the community have tried to maintain their assets by means of foundations. Foundations that have become the building blocks of the society with their special characteristics in the social structure of the state, they have contributed to the state economy and the social organization with their assets in every area of life. In the Ottoman Empire, the foundations had an important place in the period from the establishment phase to the demolition period of the state In this thesis study it is examined the Foundations which placed in Aydın district belonging to Aydınoğulları and Ottoman periods. With it’s jeopolitical situation, Aydın became one of the most important political centers of the state, where upon became a settlement that the administrators and notables of the city make investments. Especially the Foundations established by Padishah, Valide Sultan and the line ages have great importance. Even today a few of these establishments manageto survive. Foundations of İslamıc tradition had a great role to meet the social and economical needs of the society by establishing socialfacilities in any kind. When we look at TD 571 Aydın’s book, we understand the basic aim of the foundation in Aydın is to build a mosque and a mosque. As well as being in many parts of the Ottoman State and the Islamic world, the importance of the construction of religious institutions and the maintenance of the activities of these institutions has been emphasized. As the foundations gave importance to the development of the established region, the state realized the tradition of becoming a social state through foundations. While studying this notebook belonging to Aydın, we examined the districts in the region one by one and reached foundation works. We also have knowledge about the peasants, communities, who are connected with the foundation. Thanks to this notebook, it is possible to IIIsee the foundations of İzmir, Ayasuluğ, Birgi, Güzelhisar, Tire, Urla, Yenişehir, Bozdoğan, Alaşehir, Sart and Kestel in Aydın together.