Vakıflar kişilerin dini gerekçeleri ön plânda tutarak toplumun ihtiyaçlarını karşılamak
için kurdukları müesseselerdir. Devlete veya topluma hizmet etmek isteyen kişiler vakıflar
aracılığıyla varlıklarını sürdürmeye çalışmışlardır. Devletin sosyal yapısı içinde kendilerine has
özellikleriyle toplumun yapı taşı halini almış olan vakıflar, hayatın her alanında varlıklarıyla
devlet ekonomisine ve sosyal düzene katkı sağlamışlardır. Osmanlı Devleti’nde vakıflar,
devletin kuruluşundan yıkılışına kadar her zaman önemli yer tutmuştur
Bu çalışmada Aydın sancağına bağlı kazaların Aydınoğulları ve Osmanlılar döneminde
kurulmuş olan vakıfları incelenmektedir. Aydın, mevcut konumu itibariyle devletin önemli
siyasi merkezlerinden biri olmuş ve bundan dolayı da yönetici ve ileri gelenlerin yatırım
yaptıkları yerleşim yeri olmuştur. Aydın’da özellikle padişahların, valide sultanların ve
şehzadelerin yaptırdıkları müesseseler önem arz etmektedir. Bugün bile bu kurumlardan
birçoğu ayakta kalmayı başarabilmiştir.
Türk-İslam geleneği olan vakıf kurumları toplumun sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını
karşılayacak her türlü sosyal tesisin yapılmasını sağlamıştır. TD 571 numaralı Aydın evkaf
defteri incelendiğinde Aydın’daki vakıf kurumlarının genel olarak camii ve mescitler üzerine
yoğunlaştığı görülür. Osmanlı Devleti ve İslam dünyasının pek çok yerinde olduğu gibi Aydın
sancağında da dini müesseselerin yapımı ve bu müesseselerin faaliyetlerinin sürdürülmesine
önem verilmiştir. Vakıflar kurulan bölgenin gelişmesinde önem sağladığı gibi devlet sosyal
devlet olma geleneğini vakıflar sayesinde gerçekleştirmiştir.
TD 571 numaralı Aydın evkaf defterinde İzmir, Ayasuluğ, Birgi, Güzelhisar, Tire, Urla,
Yenişehir, Bozdoğan, Alaşehir, Sart ve Kestel vakıflarını bir arada görmek mümkündür. Aydın
evkaf defterini incelerken bu kazaları tek tek ele alıp vakıf eserlerine ulaştık. Ayrıca bu defter
sayesinde vakfa bağlı olan köyler, cemaatler ve mahalleler hakkında da bilgi sahibi olup
bölgede yaşayan nüfusa da erişme imkânımız olmuştur.
Foundations are the institutions that people establish to meet the needs of the society by
holding religious reasons in the forefront. Persons who want to serve in the state or in the
community have tried to maintain their assets by means of foundations.
Foundations that have become the building blocks of the society with their special
characteristics in the social structure of the state, they have contributed to the state economy
and the social organization with their assets in every area of life. In the Ottoman Empire, the
foundations had an important place in the period from the establishment phase to the demolition
period of the state
In this thesis study it is examined the Foundations which placed in Aydın district
belonging to Aydınoğulları and Ottoman periods. With it’s jeopolitical situation, Aydın became
one of the most important political centers of the state, where upon became a settlement that
the administrators and notables of the city make investments. Especially the Foundations
established by Padishah, Valide Sultan and the line ages have great importance. Even today a
few of these establishments manageto survive.
Foundations of İslamıc tradition had a great role to meet the social and economical needs
of the society by establishing socialfacilities in any kind. When we look at TD 571 Aydın’s
book, we understand the basic aim of the foundation in Aydın is to build a mosque and a
mosque. As well as being in many parts of the Ottoman State and the Islamic world, the
importance of the construction of religious institutions and the maintenance of the activities of
these institutions has been emphasized. As the foundations gave importance to the development
of the established region, the state realized the tradition of becoming a social state through
foundations.
While studying this notebook belonging to Aydın, we examined the districts in the
region one by one and reached foundation works. We also have knowledge about the peasants,
communities, who are connected with the foundation. Thanks to this notebook, it is possible to
IIIsee the foundations of İzmir, Ayasuluğ, Birgi, Güzelhisar, Tire, Urla, Yenişehir, Bozdoğan,
Alaşehir, Sart and Kestel in Aydın together.
