Yüksek düzeyde bitkisel çeşitliliğe sahip olan Doğu Karadeniz Bölgesi, yerel bezelye populasyonları açısından da çeşitlilik gösterip büyük bir potansiyel taşıdığı düşünülmektedir. Bu çalışma toplanan 48 adet yerel bezelye populasyonunun karakterize edilmesi ve genetik çeşitliliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada, iki yıllık arazi çalışmaları sonucunda elde edilen veriler dikkate alındığında; bitki boyu, bitki başına kuru ot ağırlığı, bitki başına tohum verimi, bin tane ağırlığı, nispi yem değeri, mineral içerikleri ve tane ham protein içeriği değerleri çalışmada kullanılan standart çeşitlerin gösterdikleri değerlerden daha yüksek olan, ot ham protein içeriği değerleri ise standart çeşitlerin gösterdikleri değerlere yakın değer gösteren populasyonlar tespit edilmiştir. İncelenen 29 farklı özellik dikkate alınarak oluşturulan kümeleme analizi sonucu populasyon ve çeşitler 10 grup altında toplanmıştır. Genetik farklılığın belirlenmesinde, 32 adet SSR primeri ile gerçekleştirilen moleküler analizler sonucunda toplam 127 polimorfik allel tespit edilmiş olup, lokus başına ortalama allel sayısı 3.97 olarak bulunmuştur. Tespit edilen allel sayısı 2-7 arasında değişiklik göstermiştir. Çalışmada kullanılan bütün primerlerin polimorfik olduğu görülmüştür. Çalışmadan elde edilen PIC değerleri 0.175-0.892 arasında değişmiştir. Genetik kümelenmenin görülmesi amaçlı oluşturulan dendrogramda populasyon ve çeşitler 6 grup altında toplanmışlardır. Çalışma sonucunda yemlik kullanım açısından ümitvar olarak değerlendirilen 3 adet ot tipi ve 2 adet tane tipi populasyonun çeşit geliştirme amaçlı ön verim denemelerine alınmasına karar verilmiştir. Araştırma bulgularına göre; yem bezelyesi ıslahı çalışmalarında gerekli materyali sağlamak açısından bölgede yeterince çeşitliliğe sahip olunduğu sonucuna varılmıştır
The Eastern Black Sea Region, which has a high level of plant diversity, is also considered to have a great potential in terms of local pea populations. This study was carried out with the aim to characterize and determine genetic diversity of 48 collected pea populations. In the study, according to two years field study results, higher values than commercial cultivars in terms of plant height, dry hay weight per plant, seed yield per plant, thousand grain yield, relative feed value, mineral contents, seed crude protein content and similar values than commercial cultivars in terms of hay crude protein content were determined in some of the populations. As a result of cluster analysis with due consideration of 29 features, populations and cultivars were clustered in 10 groups. In the determination of genetic diversity, after the molecular analysis with 32 SSR primers, 127 alleles were detected. The mean number of alleles per locus was 3.97 and it was ranged between 2-7. In the study, all SSR loci were determined as polymorphic. The PIC values ranged between 0.175-0.892. A dendrogram was constructed in order to determine genetic cluster, the populations and cultivars were clustered in 6 groups. As a consequence of the study; three populations for hay, two populations for seed evaluated as promising populations for forage usage were selected for further investigation for new variety trials. According to results, it was observed that the region have enough diversity to provide the necessary material in forage pea breeding studies
