Abstract:
Bu çalışmada, Ordu il sınırları içinde bir yükseklik gradienti boyunca (deniz seviyesi, 500 m ve 1850 m) farklı lokalitelerden toplanan Cyclamen coum subsp. coum örneklerinin bazı morfolojik, anatomik ve ekofizyolojik karakterlerinin fenotipik esneklik değerleri karşılaştırılmıştır. Bitki örneklerinde sürgün uzunluğu, boğum ve dal sayısı, yaprak uzunluğu-genişliği, yaşayan yapraklar, ölü yapraklar, çiçeklerin sayısı, kök sürgün oranı, spesifik yaprak alanı (SLA) ile yaprak ağırlık/ yaprak alanı (LMA) değerleri ayrı ayrı hesaplanmıştır. Anatomik incelemelerde her yükseltiye ait örneklerin yaprak kesitlerinde epidermis ve stoma hücrelerinin en ve boyları ile mezofil tabakasının kalınlığı, stoma sayısı ve stoma indeksi belirlenmiştir. Fenotipik plastisite ise RE1, RE2, RE3 ve RE4 üreme gücü (RE) değerleri ile belirlenmiştir. Farklı yükseltilerden alınan toprak örneklerinde fiziksel ve kimyasal analizler yapılmıştır.
Morfolojik bulgular için yapılan istatistikî analizler sonucunda sürgün uzunluğu, yumru eni, yaprak genişliği, yaprak uzunluğu, dal sayısı ve çiçek sayısı verileri istatistiksel olarak önemli iken, yumru uzunluğu, kök-sürgün oranı, yaşayan yaprak sayısı, ölü yaprak sayısı, boğum sayısı, SLA ve LMA değerleri önemsiz bulunmuştur. İstatistiksel olarak önemlilik gösteren özelliklerde görülen farklılık önemli ölçüde 1850 m (Çambaşı) yükseltisinden kaynaklanmaktadır. Farklı yükseltilerden alınan örneklerde incelenen anatomik özelliklerden üst epidermis ve alt epidermis en ve boy uzunluğu ile stoma en ve boy uzunluğu arasında yükseltiye bağlı olarak farklılıklar görülmektedir. Bu özelliklerden üst epidermis en uzunluğu ile stoma en ve boy uzunluğu istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Üst epidermis eni, 500 m (Boztepe) yükseltisinde diğer yükseltilerden istatistiksel olarak önemli ve büyük değerler göstermiştir. Fenotipik plastisitede önemli olan üreme gücü değerlerinden RE1, RE2 ve RE3 değerlerinin 1850 metrede en küçük, RE4 değerinin ise 500 metrede en küçük olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre daha sıcak, nemli ve verimli şartlara sahip düşük rakımlardaki habitatlarda bulunan C. coum subsp. coum taksonunun örnekleri daha yüksekte bulunanlara göre daha esnektirler. Üreme gücü değerleri ile ilgili yapılan istatistikî analizler sonucunda sadece RE3 değerlerinin önemli olduğu görülmektedir.
Toprak analiz sonuçlarına göre 1850 m (Çambaşı) ve deniz seviyesi (Efirli) lokalitelerinin kumlu-tınlı, 500 m (Boztepe) lokalitesinin ise kumlu-killi-tınlı toprağa sahip olduğu, 1850 m (Çambaşı) lokalitesinin kuvvetli asidik, deniz seviyesi lokalitesinin ise zayıf asidik karakterde olduğu belirlenmiştir.
