İnsanın hayatında duyguları, oldukça önemli bir alan kaplar. İnsan
duygularına göre karar alır, yaşamına şekil verir ve davranışlarını değiştirir. İnsanın
hayatını etkileyen, davranışlarını değiştiren en önemli duygulardan biri de öfkedir.
Gerektiği şekilde kullanıldığında insanın dış tehlikelere karşı korunmasını sağlar.
Ancak öfke kontrol altına alınmayıp, insanın fıtratındaki var ediliş amacına uygun
kullanılmadığında hem insanın kendisine hem de muhatabına zarar vermekte,
bireysel ve toplumsal açıdan birçok olumsuz sonuca sebep olmaktadır. Kur'ân ve
hadislerde, öfke duygusunun yok edilmesi değil, doğru yer ve zamanda
kullanılması emredilmiştir. Bu çalışmada nefsin sıfatlarından öfkenin çeşitli
sorunlara neden olduğu ancak nefsin isteklerinin güçlü bir irade ile kontrol altına
alınmasıyla sorunların giderilebileceği vurgulamaktadır. Çalışmanın amacı, nefsin
sıfatlarından biri olan öfkeyi çeşitli yönleriyle ele almaktır.
Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde Kur’ân’ı
Kerîm’de öfke başlığı altında gazap manasına gelen gayz, suht, esef, hiddet
kelimeleri âyetler çerçevesinde ele alınmıştır. Hadislere göre öfke konusunda
Hz.Peygamber’in öfkeli olduğu durumlar incelenerek öfkesine ne şekilde hakim
olduğundan ve öfkesine sebep olan durumlardan bahsedilmiş, Hz. Peygamber’in
hilm sıfatına vurgu yapılarak davranışlarıyla insanlara olan örnekliğinden söz
edilmiştir. Psikolojide öfke kısmında öfkenin psikolojik bir kavram olarak ne ifade
ettiği üzerinde durularak psikologların görüşlerine yer verilmiştir. Tasavvufta
insanın mânevî yapısı başlığı altında, akıl, ruh, kalp ve nefs kavramları üzerinde
durulmuştur. Nefs konusunda öncelikle nefsin iki sıfatından biri olan şehvet
kavramı açıklanmış, hevâ kavramıyla ilişkisine değinilmiştir. Nefsin ikinci sıfatı
gazap kavramından kısaca söz edilmiştir.
İkinci bölümde ise, öfkenin sebepleri maddeler halinde açıklanarak
öfkenin kontrolü için sabır, affetme ve hilmin önemine vurgu yapılmıştır. Öfke
duygusunun gerekliliği, öfkenin ifrad ve tefrid boyutu, öfke kontrolünden
bahsedilerek bu hûsusta hadislerde tavsiye edilen yöntemler zikredilmiştir.
Emotions play a critical role in a person's life. People make decisions based
on their emotions, and these decisions shape and influence their life. Anger is one
of the most that can influence a person’s life and conduct. It gives protection against
external hazards when used properly. When anger is not managed and used for the
purpose for which it was created in hûman nature, it causes harm to both the person
and the addressee, as well as a slew of negative consequences on a personal and
social level. In the Qur'an and hadiths, it is ordered not to destroy the feeling of
anger, but rather to use it at the appropriate time and place. The study emphasizes
that anger one of the nafs' characteristics, causes a variety of issues, but that these
issues can be resolved by controlling the nafs' desires with a strong will. The goal
of this research is to consider a wide range aspects of anger, which is one of the
soul's adjectives.
The research is divided into two sections. In the first part, the words wrath,
suht, regret, and anger, which in the Qur'an mean wrath, are discussed within the
framework of verses under the title of anger. The Prophet's anger was examined in
the hadiths, as well as how he controlled his anger and the situations that caused his
anger. The Prophet's hilm attribute is highlighted by the fact that his actions serve
as an example to others. The psychologists perspectives on anger what expression
is it as a psychological notion are presented in the section on anger in psychology.
The notions of mind, soul, heart, and soul are stressed in Sûfîsm under the label of
the spiritual framework of man. The concept of lust, which is one of the two nafs
adjectives, is described, as well as its relationship to the concept of nafs. The
concept of wrath, the soul's second aspect, has been briefly discussed.
In the second section, the causes of anger are listed in items, and the
necessity of patience, forgiveness and wisdom in controlling anger is highlighted.
The necessity of anger, the dimension of excess and discontent, and anger
regulation are discussed in this connection as well as the ways advocated in the
hadiths.
