Klasik Türk Edebiyatı ve Türk musikisinin günümüzde layığıyla araştırılıp
incelenebilmesi için ihtiyaç duyulan önemli kaynaklardan biri de güfte
mecmualarıdır. Güfte mecmuaları derleyicisinin kişisel zevk, ilgi ve beğenisine
göre bir araya toplayıp kayıt altına aldığı bestelenmiş güftelerden oluşan bir eserdir.
Şairlerin divanlarında bulunmayan şiirlere, divanı olmayan ya da divanı henüz ele
geçmemiş şairlerin şiirlerine ve tezkirelerde adı geçmeyen şairlere ve şiirlerine
ulaşmada ve bu şiirleri besteleyen bestekarlar hakkında bilgi edinmede güfte
mecmuaları önemli bir yer tutmaktadır. Güfte mecmuaları, derlendikleri dönemin
şiir ve musiki beğenisini, dönemin bestelenmek için şiirleri en fazla tercih edilen
şairlerini, şiir ve musiki alanındaki genel eğilimleri ve tutumları aydınlatan ve bu
konuda bugün için araştırmacılara kaynaklık teşkil edip fikir veren önemli
eserlerdir.
Bu çalışmanın konusu Milli Kütüphane, Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi
koleksiyonunda 06 Hk 1721 arşiv numarasında kayıtlı “MecmûǾa-i EşǾâr” adlı
güfte mecmuasıdır. Müstensihi belli olmayan ve 1222 (1806) istinsah tarihli,
toplam 217 şiirden oluşan ve 84 varak olan bu mecmua genellikle 13.-19. yüzyıl
arasında yer alan 79 şairin şiirlerini içerisinde barındırmaktadır.
Çalışmada ilk olarak söz konusu mecmuanın transkripsiyonlu metni
oluşturulup mecmuanın nüsha tavsifi, şiirlerin nazım şekilleri ve şiirlerde kullanılan
vezinler, şiir ve şair dizini, mecmuada yer alan şairler ve yaşadıkları yıllar ve
yüzyıllar, divanlarda ya da herhangi bir kaynakta bulunamayan şiirler, haklarında
bilgi bulunamayan şairler ve şiirleri, kime ait oldukları bulunamayan mahlassız
şiirler, nazire şiirler, mecmuadaki şiirler ve ait oldukları musiki makamları, içinde
şiir bulunmayan musiki makamları, mecmuada isimleri geçen bestekar ve
besteledikleri şiirler tablolar ile gösterilmiş, metnin hazırlanmasında izlenen yoldan
bahsedilmiş, mecmuadaki şiirler ulaşılabilen divanlar ve çeşitli kaynaklardaki
şiirlerle karşılaştırılarak tespit edilen farklılıklar dipnotlarda belirtilmiştir. Ayrıca
bu şiirlerin “Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)”a göre tasnifi
yapılmıştır.
One of the important resources needed for the proper research and analysis
of Classical Turkish Literature and Turkish music today is the lyric collections. It
is a work consisting of composed lyrics that the compiler of lyric mecmuas
collected and recorded according to his personal taste, interest and taste. Lyric
magazines have an important place in reaching the poems that are not in the divans
of the poets, the poems of the poets who do not have a divan or whose divan has
not been found yet, and the poets and their poems whose names are not mentioned
in the tezkires, and in obtaining information about the composers who composed
these poems. Lyric collections are important works that illuminate the poetry and
music taste of the period in which they were compiled, the poets whose poems were
most preferred for composition, the general tendencies and attitudes in the field of
poetry and music, and constitute a source and give ideas to researchers today.
The subject of this study is the lyric magazine named “MecmûǾa-i EşǾâr”
registered in the archive number 06 Hk 1721 in the collection of the National
Library, Adnan Ötüken Provincial Public Library. This journal, whose copy is not
known, is dated 1222 (1806), consists of 217 poems in total and has 84 leaves. It
contains the poems of 79 poets usually between the 13-19th centuries.
In the study, first of all, the transcriptioned text of the magazine in question
was created and the copy description of the magazine, the verse forms of the poems
and the meters used in the poems, the poetry and poet directory, the poets in the
magazine and the years and centuries they lived, the poems that could not be found
in the divans or in any source, the poets whose information could not be found, and
his poems, poems without pseudonyms whose names cannot be found, nazire
poems, poems in the magazine and the musical modes they belong to, musical
modes that do not contain poetry, composers whose names are mentioned in the
magazine and the poems they composed are shown with tables, the way followed
in the preparation of the text is mentioned, the poems in the magazine are available
in divans and in various sources. The differences detected by comparing them with
the poems are indicated in the footnotes. In addition, these poems were classified
according to the “Systematic Classification of Journals Project (MESTAP)”
