Anadolu Aleviliğindeki müzik pratiklerinin kimlik inşasındaki yeri

Abstract

Bu çalışma Anadolu Alevi kimliğinin Alevi müzik pratikleriyle olan etkileşimini ve bu pratiklerin Alevi kimliğine ne şekilde yansıdığını aktarmayı amaçlayan bir çalışmadır. Çalışmada Alevi kültürel kimliği açısından önem kazanan semboller hakkında bilgi aktarılmış ve sembollerin sözlere yansıdığı müzik türlerine örnekler verilmiştir. Çalışmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini Anadolu Alevi kültüründeki semboller, örneklemini ise Anadolu Alevi kültürünü yansıtan semboller arasından basit tesadüfi olarak seçilen toplamda yedi sembolün kimlik tanımı üzerinden değerlendirmesi oluşturmuştur. Merkez dışında periferide yaşam koşullarını benimseyen Aleviler için, 1950 ve 1960'lı yıllarda yaşanan göç dalgasıyla geleneksel değerlerin tahrip olacağı yeni bir süreç başlamıştır. Kentleşme ve modernleşme koşullarının Aleviliğin değişimine yönelik yarattığı etki onun kimlik merkezli yapılanmaya doğru hızla kaydığı bir süreci kapsamaktadır. Bu dönemde kentleşme etkisiyle sol örgütlü yapılar ön plana çıkmıştır. Alevilerin göç ettiği kentlerde aynı mahallelerde gettolaşması, geleneklerini koruma ihtiyacına ve asimile olma korkusuna yönelik yapılan eylemlerden biri olmuştur. Geleneksel kurumların yıkıma uğramasıyla, kentleşme koşullarına uygun olarak açılan Cem evleri , dini ibadet amacından da öte Alevileri bir araya getiren ve öteki olarak tabir edilen Sünni kesime karşı varoluşu kanıtlar nitelikte açılmış mekanlardır. 1950 yıllarından sonra yaşanan birtakım olaylar, Alevi uyanışına zemin hazırlamıştır. Bu uyanış Alevi müzik uyanışının da başlangıcı olmuştur, Alevi müziği uzun yıllar yer altında yaşama zorunluluğunu bir kenara bırakmıştır. Bu eylem Alevi kimliğinin kamuoyuna kabul ettirme hususunda yapılan çok büyük bir adım kabul edilir. Alevi müzik uyanışında gelişim gösteren eylemlerin, etno-politik bir kimlik mücadelesinin müzikal eksenini oluşturduğunu ve bu eksenin Alevi kimliğini ulusal düzeye taşıdığının da açık bir göstergesi olmuştur.

This study aims to analyse the interaction between Anatolian Alevi identity and musical practices of Alevis, through describing the influence of Anatolian Alevi identity on musical practices of the Alevi community and how these practices in turn reflect on the Alevi identity. The study includes a collection of symbols that are significant within the cultural identity of Alevis, as well as examples of music genre in which these symbols are reflected in the lyrics. A descriptive scanning model was used in the study. The study population consists of the collated symbols, while the samples consist of seven of these symbols which were randomly selected. These samples were assessed with respect to the definition of identity. For the Alevis, who had adopted living in the periphery, the wave of migration that occurred in the 1950's and the 1960's initiated a new time course in which traditional values were to be destroyed. The impact of urbanisation and modernisation on the change of Alevism, encases a process in which it rapidly moved towards an identity oriented setup. Under the influence of urbanisation, left wing organisation became prominent during this period. The ghettoization of the Alevis in the same neighbourhood in cities where they migrated was essentially a behaviour resulting from the need to protect traditions and from fear of assimilation. Following the destruction of traditional institutions, the djemevi, which were established under circumstances defined by urbanisation, became more than venues of faith and worship. They constituted places that brought the Alevi together and demonstrated Alevi existence to the Sunni, who were "the other". Political events that happened following the 1950's paved the way towards awakening of the Alevi. This enlightenment also initiated the awakening of Alevi music, so that Alevi music was no longer forced to be underground. In fact, awakening of the Alevi music has been deemed as a big step towards public acceptance of the Alevi identity. This acceptance is a clear indication that actions and developments that have been significant for Alevi music awakening have constituted the musical axis of an ethno-political identity struggle and that this axis has carried the Alevi identity to a national level.