Bu tez çalışmasında, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste ve “Sahnenin
Dışındakiler” romanlarında dolaylı tümleci oluşturan kelime gruplarının çeşitleri ve
özelliklerinin belirlenmesi amaçlandı. Bu amaç doğrultusunda Türkiye Türkçesinde
dolaylı tümleç, dolaylı tümlecin özellikleri, kelime grupları ve kelime gruplarının
özellikleri ilgili kaynaklara göre tasnif edilmeye çalışıldı. Eserlerde veri taraması
yapılırken Leylâ Karahan’ın “Türkçede Söz Dizimi” adlı eseri birincil kaynak
olarak değerlendirildi. Dolaylı tümleç, dolaylı tümlecin özellikleri, yapısı ve
çeşitleri üzerine detaylı bilgilendirme yapıldı. Bu bilgiler ve araştırmalar ışığında
dolaylı tümleç kavramı, dolaylı tümlecin özellikleri, yapısı ve türleri, dolaylı
tümleci oluşturan kelime grupları değerlendirilerek kelime grubu oluşumu
bakımından kapsam alanı belirlendi. Bu tespitlerden hareketle Ahmet Hamdi
Tanpınar’ın Mahur Beste ve Sahnenin Dışındakiler romanlarında dolaylı tümleci
oluşturan kelime grupları tespit edildi. Tespit edilen kelime grupları kendi içinde
özelliklerine göre tasnif edildi. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın incelenen Mahur Beste
romanında dolaylı tümleci oluşturan kelime gruplarının kapsam alanı isim
tamlaması, sıfat tamlaması, sıfat-fiil grubu, isim-fiil grubu, tekrar grubu, bağlama
grubu, unvan grubu, birleşik isim grubu, kısaltma grubu olarak belirlendi. Sahnenin
Dışındakiler romanında ise dolaylı tümleci oluşturan kelime gruplarının kapsam
alanı isim tamlaması, sıfat tamlaması, sıfat-fiil grubu, isim-fiil grubu, tekrar grubu,
bağlama grubu, unvan grubu, kısaltma grubu olarak belirlendi. Belirlenen kelime
grupları kendi içerisinde özelliklerine göre tasnif edildi. Tasnif edilen kelime
grupları, değerlendirme ve sonuç bölümünde tablolarla gösterildi.
Yapılan incelemeler sonucunda Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste
romanında 711 adet dolaylı tümleci oluşturan kelime grubu tespit edildi. Sahnenin
Dışındakiler romanında ise bu sayının 1012 adet olduğu ve dolaylı tümleci
oluşturan kelime gruplarının iki romanda da çoğunlukla sıfat tamlamasından
oluştuğu görüldü. Bu sonuçlar doğrultusunda, Türkçenin kelime grubu yönünden
oldukça zengin bir dil olduğu görülmektedir. Kelime grubu üzerine yapılan bu
çalışmalar, Türkçenin işlenmesine katkı sağlayacaktır.
In this thesis, it is aimed to determine the types and properties of the word
groups that make up the indirect object in Ahmet Hamdi Tanpınar's novels Mahur
Beste and Sahnenin Dışındakiler. For this purpose, the indirect object, the
properties of the indirect object, word groups and the properties of the word groups
in Turkey Turkish were tried to be classicifation according to the relevant sources.
Leylâ Karahan's "Syntax in Turkish" was evaluated as the primary source while the
data were scanned in the works. Detailed information was given on the indirect
object, its properties, structure and types. In the light of this information and
research, the concept of indirect object, the characteristics, structure and types of
indirect object, the word groups that make up the indirect object were evaluated and
the scope of word group formation was determined. Based on these determinations,
the word groups that make up the indirect object in Ahmet Hamdi Tanpınar's novels
Mahur Beste and Sahnenin Dışındakiler were determined. Identified word groups
were classified according to their characteristics. In Ahmet Hamdi Tanpınar's novel
Mahur Beste, the scope of the word groups forming the indirect object was
determined as possessive construction, adjective clause, participle group, verbalnoun group, reduplication group, conjuction group, title group, compound noun
group, abbreviation group. The scope of the word groups that make up the indirect
object in the novel, "Sahnenin Dışındakiler", was determined as possessive
construction, adjective clause, participle group, verbal-noun group, reduplication
group, conjuction group, title group, abbreviation group. The determined word
groups were classified according to their characteristics. The classified word groups
were shown in tables in the evaluation and conclusion part.
As a result of the examinations, 711 indirect object were identified in Ahmet
Hamdi Tanpınar's novel Mahur Beste. It was seen that this number was 1012 in the
novel Sahnenin Dışındakiler, and the word groups that formed the indirect object
were mostly composed of adjective clause in both novels. In line with these results,
it is seen that Turkish is a very rich language in terms of word group. These studies
on the word group will contribute to the processing of Turkish, which is one of the
richest languages
