,Ütopya sözcüğü 1516 yılında Thomas More‟un eserinin adı olarak ortaya
çıkmıştır. Ütopya sözcüğü “iyi yer, yok/olmayan yer” anlamlarına gelmektedir.
Başlangıçta Thomas More‟un eserinde tasvir edilen bir adanın adıyken, sonraları
türleşerek hayal edilen, ideal toplum tasarılarının, iyi ve güzel dünya düzenlerinin
anlatıldığı eserlerin anılmasında kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Ütopya “idealize
edilmiş, iyi ve güzel olanın düş izimi, herkes için mükemmel olan yer, iyi yönde
gelişmiş gelecek tasarıları” olarak tanımlanabilmektedir. Ütopyaların ortaya
çıkmasıyla aslında ezelden beri yapışık fakat kötü ikizi olan, Distopya da
beraberinde gelir. Kavramsal olarak ortaya çıkışları aynı yıllarda olmasa da
ütopyanın genetik sistemi distopyadan bağımsız değildir. Distopya, ütopyanın
tersine “kötü ve istenmeyen yer” anlamına gelmektedir. Distopya “işlerin yolunda
gitmediği, hayal edilen ütopyanın yaşanamadığı bir yer veya toplum tasarısı”
olarak tanımlanabilmektedir. Sanayi Devrimi‟yle yakalanmak istenen refahın
özellikle II. Dünya Savaşından sonra hüsrana dönüşmesi distopyaların literatürde
önemli bir yer edinmesine neden olmuĢtur. Distopyaları ütopyalardan ayıran en
önemli özellik, korkutucu ve ürküten tavrıyla uyarı amacı gütmesidir. Bu
bakımdan distopyalar bugünün gerçeklerini referans alarak gelecek için
endişelenirler. Çalışmamızda Distopya yazınının 1990-2019 yılları arası Türk
Edebiyatında distopya edebiyatı çatısı altına alınabilecek romanlar incelenerek,
çeĢitli etkenlerle yazma ve okunurluk açısından ne denli rağbet gördüğüne yönelik
sosyolojik çıkarımlar yapılmıştır. Ütopya ve Distopya sözcüklerinin kavramsal
olarak ortaya çıkışı ve tanımlama noktasıyla ilgili çeĢitli görüşlere yer verilmiştir.
Ele alınan eserler bağlamında Türk romanında distopyanın genel özellikleri
belirlenerek, bu türün roman unsurlarına etkisi ve eserlerde tematik bağlamda en
çok öne çıkan konular tespit edilmiştir. Söz konusu temalar belirtilen yıllarda
verilen eserlerden örneklerle desteklenmiştir.
The word utopia emerged in 1516 as the name of Thomas More's work.
See the meaning of the word utopia “good place, no / no place”. While it was
originally the name of an island depicted in Thomas More, it began to be used in
commemoration of works, which were dreamed of becoming alienated in the
future, where ideal social designs, good and beautiful world orders were
described. Utopia can be defined as “the dream of idealized, good and beautiful,
the perfect place for everyone, well-designed advanced future designs”. With the
advent of the utopias, Dystopia, which has been conjoined since time immemorial
but has a bad twin, comes with it. Their conceptual emergence is the same. The
genetic system of the caller is not independent of dystopia. Dystopia is for "bad
and record place" unlike utopia. Dystopia can be defined as “a place or a social
project where things do not work, and the dream utopia cannot be lived”. With the
Industrial Revolution II. The turn of frustration after World War caused dystopias
to take an important place in literature. The most important feature that
distinguishes dystopias from utopias is that they are for warning purposes with
their scary and frightening attitude. In this regard, dystopias worry about the
future, taking the facts of today as a reference. In our study, the sociological
inferences about how dystopia literature was placed under the roof of dystopian
literature in Turkish Literature between 1990-2019 were examined by various
factors in terms of writing and legibility. Various opinions about the conceptual
emergence of the words Utopia and Dystopia and the point of identification are
included. In the context of the studied works, the general characteristics of
dystopia in Turkish novel were determined and the effects of this genre on the
novel elements and the most prominent topics in the thematic context were
determined in the works. The themes in question were supported by examples
from the works given in the specified years.
