Abstract:
Son yıllarda, kimyasal gübrelerin çevre, doğal kaynakların sürdürülebilirliği ve insan sağlığı üzerine olumsuz etkilerinden dolayı inorganik gübrelere alternatif olarak organik gübre kullanımı dünya genelinde giderek artmaktadır. Bu bağlamda, organik gübrelerin çayda verim ve kalite kriterleri üzerine etkilerinin belirlenmesi son derece önem arz etmektedir. Bu çalışma, çay (Camellia sinensis L.) bitkisinde farklı organik gübrelerin yaş yaprak verimi, toplam fenolik madde, kafein ve kateşin bileşikleri, antioksidan aktivite üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, farklı rakımlardaki üç lokasyonda (Pazar, Musadağı ve Ortapazar) kurulan deneme alanlarında iki yıl yürütülmüştür. Çalışmada çay üretiminde geleneksel olarak kullanılan inorganik gübrenin (25-5-10) yanı sıra 3 adet katı organik gübre (K1, K2 ve K3), 2 adet sıvı organik gübre (S1 ve S2) ve 1 adet sıvı+katı organik gübre (S+K) kombinasyonu uygulanmış ve taze çay yaprakları üç sürgün döneminde (mayıs-haziran, 1. hasat; temmuz-ağustos, 2. hasat ve eylül-ekim, 3. hasat) hasat edilmiştir. Denemelerde, sürgün dönemi bazında ve toplam olarak yaş çay yaprak verimleri belirlenmiş, taze çay yapraklarında toplam fenolik madde, kafein ve kateşin bileşikleri, antioksidan aktivite analizleri yapılmıştır. Araştırma sonuçları, yaş yaprak veriminde, kontrole kıyasla inorganik gübrede %100'e ve katı organik gübrelerde %74'e varan oranlarda artışlar olduğunu ortaya koymuştur. Sıvı organik gübrelerin ve sıvı+katı organik gübre kombinasyonunun yaş yaprak verimi üzerine etkisi genellikle kontrolden farksızdır. Çay yapraklarının kafein içeriğinde, inorganik gübre ve katı organik gübre uygulamalarında %29 civarında artış kaydedilmiştir. Genel olarak, toplam fenolik madde, antioksidan aktivite ve kateşin bileşiklerinde en fazla artış sıvı+katı organik gübre kombinasyonunda geçekleşmiştir. Hasat dönemlerine, rakıma ve yıllara bağlı olarak farklı form ve içerikteki organik gübrelerin yaş yaprak verimi, kalite kriterleri ve antioksidan aktivite üzerine etkisi değişiklik göstermiştir.
