Çok sayıda biyoaktif bileşik içeren fesleğen (Ocimum basilicum L.), dünyada eski zamanlardan beri çeşitli amaçlar için kullanılan önemli tıbbi ve aromatik bitkilerinden birisidir. Tıbbi ve aromatik bitkilerde sentezlenen biyokimyasalların miktarı, içerikleri ve etkileri çeşitli faktörlere göre önemli ölçüde değişmektedir. Bu çalışma, fesleğende uçucu yağ oranı, toplam fenol içeriği, antioksidan ve antimikrobiyal aktivitede genotip, bitki büyüme-gelişme dönemi ve günlük hasat saatine bağlı olarak ortaya çıkan değişimleri belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Üç yerel fesleğen genotipinin yer aldığı araştırmada, bitki biçimleri çiçeklenme başlangıcı ve tam çiçeklenme dönemlerinde ve aynı günün üç farklı saatinde (09:00, 13:00 ve 17:00) gerçekleştirilmiştir. Bitkilerin kurutulmuş yaprak örneklerinden hazırlanan ekstraktlarda uçucu yağ oranı, toplam fenol içeriği, antioksidan aktivite belirlenmiş ve ayrıca 7 bakteri ve 2 mantar ırkına karşı antimikrobiyal etkinlik testleri yapılmıştır. Uçucu yağ oranı, toplam fenol içeriği ve antioksidan aktivite fesleğen genotiplerine göre çok önemli ölçüde değişim göstermiştir. Bitki büyüme-gelişme döneminin etkisi (ontogenetik varyabilite) sadece uçucu yağ oranında, günlük hasat saatinin (diurnal varyabilite) etkisi ise toplam fenol içeriğinde önemli olmuştur. Toplam fenol içeriği ile antioksidan kapasite arasında olumlu yönde önemli korelasyon tespit edilmiştir. Araştırmada bütün fesleğen ekstraktları, Pseudomonas aeruginosa dışında denenen bütün bakteri ve fungus suşlarında karşı inhibisyon zonu oluşturarak, antimikrobiyal aktivite göstermişlerdir. Tam çiçeklenme döneminde hasat edilen fesleğenlerin antimikrobiyal etkinlikleri, çiçeklenme başlangıcında hasat edilenlere göre daha yüksektir. Bu çalışma sonuçlarına göre, fesleğende yüksek uçucu yağ oranı, toplam fenol içeriği, antioksidan ve antimikrobiyal aktiviteye ulaşmak için bitki biçiminin tam çiçeklenme döneminde yapılması önerilebilir.
Basil (Ocimum basilicum L.), which contains many bioactive compounds, is one of the important medicinal and aromatic plants that have been used for various purposes throughout the world since ancient times. The amount, content, and effects of biochemicals synthesized in medicinal and aromatic plants vary significantly depending on several factors. This study was conducted to determine the changes occurred in essential oil ratio, total phenolic content, antioxidant, and antimicrobial activity in basil as a function of genotype, plant growth stage and daily harvest time. In the study with three local basil genotypes, the plants were harvested at the beginning of flowering and at full flowering stages and at three different times of the same day (09:00, 13:00 and 17:00). The essential oil ratio, total phenolic content and antioxidant activity were determined in the extracts prepared from the dried leaf samples of the plants with antimicrobial activity tests performed against 7 bacteria and 2 fungal strains. Essential oil ratio, total phenolic content and antioxidant activity varied significantly among basil genotypes. The effect of plant growth stage (ontogenetic variability) was significant for essential oil content and the effect of daily harvest time (diurnal variability) was significant for total phenolic content. There was a significant positive correlation between total phenolic content and antioxidant capacity. All the basil leaf extracts used in the study showed antimicrobial activity by forming an inhibition zone against all bacterial and fungal strains tested except Pseudomonas aeruginosa. The antimicrobial activity of basil harvested at full flowering was higher than that of basil harvested at the beginning of flowering. According to the results of this study, it can be recommended to harvest basil plants at full flowering for high antioxidant and antimicrobial activity with high essential oil and total phenolic content.
