XVI. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Sancağı’na ait meselelerin ele alındığı bu çalışmada, 1 numaralı mühimme defterinden başlamak suretiyle 105 numaralı mühimme defterine kadar, onlarca hüküm tespit edilmiş ve özetlenmiştir. Trabzon’un idari, askeri ve sosyal hayatıyla alakalı olan bu hükümler, başlıklara göre tasnif edilerek, tekrara düşülmemek kaydıyla ilgili alanlarda uygun biçimde kullanılmıştır. Ayrıca tasnif edilen her bir başlığa ışık tutacak olan gerekli kaynaklar da incelenip eklenmiştir. Yapılan incelemeler sonucu elde edilen bulgulara göre Trabzon Sancağının bölgedeki idareciler tarafından nasıl yönetildiği, ordu için gerekli iaşe ve mühimmat temininin nasıl sağlandığı, sancağın maruz kaldığı eşkıyalık faaliyetlerine karşılık nasıl bir yol izlendiği ve vakıfların şehre ne gibi katkılar sağladığına dair birçok soruya yanıt bulunmaya çalışılmıştır. Bu çalışma daha önce çalışılmış olan benzer araştırmalardan farklı olarak, belirlenen yüzyıl aralığındaki Trabzon şehir tarihinin, mühimme defterleri üzerinden kapsamlı bir şekilde aydınlatılmasına katkı sağlayacaktır.
İn the study which is deal with the issue of the district (sancak) of Trabzon in the second half of the 16th century, dozens of provisions were determined and summarized starting from mühimme registers number 1up to registers number 105. These provisions, which are related to the administrative, military and social life of Trabzon have been used in accordance with the relevant fields, provided that they are classified according to headings and not deducted again. İn addition, the necessary resources that will shed light on each classified heading have been examined and added. According to the findings obtained as a result of the investigations, many questions were tried to be answered about how the region of Trabzon was managed by the administrators of the region, how the necessary payment and ammunition was provided for the army, the way the region followed in response to the banditry activities that the region was exposed to, and what kind of contributions the foundations made to the city. This study will contribute to comprehensively enlighten the history of Trabzon city in the determined century interval by mühimme registers, unlike similar studies that have been studied before
