Bu tez, Tanzimat Dönemi ile Cumhuriyet Dönemi aralığında yabancıların yazmış olduğu 50 Türkçe dil öğretimi kitabının 11 ana başlıkta incelenmesi ile oluşturulmuştur. Seçilen bu iki dönem aralığı Osmanlı Devleti'nden Türkiye Cumhuriyeti'ne geçiş sürecinde Türk diline ilginin Batılılar tarafından nasıl şekillendiğini ve yaklaşık 100 yıllık bir süreçte Türk dilindeki değişim ve gelişimleri göstermesi açısından önemlidir. Özellikle bu Türkçe dil öğretimi kitapları, yazıldığı döneme ait konuşma dilini gözler önüne serdiğinden ayrı bir öneme de sahiptir. Bu çalışmada İngilizce 17, Almanca 17, Fransızca 10, İngilizce-Fransızca iki, Rusça iki, İtalyanca bir ve Latince bir kitap seçilmiştir. Bu seçim yapılırken Osmanlı Devleti'nin yönünü çevirdiği Batılıların yazmış olduğu kitaplar taranmış ve 50 kitaplık bir derlem hazırlanmıştır. Bu kitaplar giriş, içindekiler, gramer, diyalog, alıştırma, metin, düzeltme, kaynakça, dizin, kısaltma ve ek başlıkları olmak üzere 11 ana başlıkta incelenmiştir. Arap ve Fars dillerinden etkinin de görülebileceği tezde, 50 Türkçe dil öğretimi kitabı karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve yabancılara Türkçe öğretimi tarihine geniş bir zaman aralığından bakılmıştır.
This thesis was created by examining 50 Turkish language teaching books written by foreigners between the Tanzimat Period and the Republic Period under 11 main headings. These two selected periods are important in terms of showing how the interest in the Turkish language was shaped by Westerners during the transition from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey and the changes and developments in the Turkish language in a period of approximately 100 years. Especially these Turkish language teaching books have a special importance as they reveal the spoken language of the period in which they were written. In this study, 17 books in English, 17 in German, 10 in French, two in English-French, two in Russian, one in Italian and one in Latin were selected. While making this selection, the books written by Westerners, whom the Ottoman Empire tented towards, were scanned and a compilation of 50 books was prepared. These books were examined under 11 main headings: introduction, contents, grammar, dialogue, exercise, text, correction, bibliography, index, abbreviation and appendix. In the thesis, in which the influence of Arabic and Persian languages can also be seen, 50 Turkish language teaching books were examined comparatively and the history of teaching Turkish to foreigners was examined from a wide range of time.
