Su havzalarında meydana gelen elementel birikimler bölgenin litolojik yapısı nedeniyle oluşabildiği gibi andropojenik etkilerle de meydana gelebilmektedir. Litoloji kaynaklı elementel birikim ve buna bağlı olarak meydana gelen kirlilikler doğal seleksiyonlarla inhibe edilebilmektedir. Fakat insan faktörlü elementel birikimler ve buna bağlı olarak meydana gelen kirlilik, olumsuz etkilerini arttırarak göstermeye devam etmektedir. İnsanlar tarih boyunca, genel itibariyle suya rahat ulaşımın sağlanabilmesi amacıyla su havzalarında yerleşik konuma geçmişlerdir. Buna bağlı olarak yaşamsal faaliyetler, sanayi ve endüstrileşme sonucunda su kaynakları, geri dönüşü olamayacak veya en iyi ihtimalle düzelmesi çok uzun yıllar alacak kirlilik unsurları ile karşı karşıya kalmaktadır.
Tez konusu çalışma, rutin bir tarama çalışmasından ziyade, mevcut durumda insan faktörü etkilerinin ve bu durumun canlı yaşamına etkilerini de irdeleyerek değerlendiren bir nitelik taşımaktadır. Bu amaçla Bolaman deresi havzası boyunca, Kabataş ilçesi mansabından başlanılanmak suretiyle, derenin, Karadeniz’ e döküldüğü noktaya kadar toplam 23 adet noktadan örnekleme yapılmıştır. Örneklemeler daha sonra Kanada da yerleşik Acme Laboratuvarına gönderilerek elementel analizleri gerçekleştirilmiştir. İlgili analizler referans metotlar kullanılarak yapılmıştır. Örnekleme noktaları, yerleşim yerleri, Bolaman deresine bağlanan yan dereler, dereye deşarjı olan endüstriyel kuruluşlar ve organize sanayi bölgeleri göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Böylelikle belirtilen unsurların ve özellikle andropojenik etkinin, dere yatağı boyunca oluşturduğu elementel birikimin net bir şekilde görülmesi amaçlanmıştır. Bu birikim miktarları literatürde yer alan hesaplama yöntemleri ile hesaplanmış, istatistiki yöntemler de kullanılarak değerlendirilmiş, canlılar üzerinde oluşturduğu veya oluşturabileceği etkiler de irdelenmiştir.
Ayrıca Tez konusu çalışmanın, Bolaman deresi havzasında yapılması planlanan büyük ölçekli proje öncesinde referans olarak değerlendirilebileceği öngörülmektedir. Proje konusunda basın yoluyla açıklamalar yapılmış fakat geniş ölçekli bilgilendirme yapılmamıştır. Dere havzası boyunca sulama amaçlı göletlerin yapılacağı, enerji tesislerinin kurulacağı ve ıslah çalışmalarının gerçekleştirileceği düşünülmektedir.
Elemental accumulations in water basins can occur due to the lithological structure of the region as well as andropogenic effects. Lithology-based elemental accumulation and the resulting pollution can be inhibited by natural selection. However, human factor elemental accumulations and the resulting pollution continue to show their negative effects by increasing. Throughout history, people have settled in water basins in order to provide comfortable access to water in general. Accordingly, as a result of vital activities, industry and industrialization, water resources are faced with pollution elements that are irreversible or, at best, will take many years to recover.
The study, which is the subject of the thesis, has a quality that evaluates the effects of the human factor in the current situation and the effects of this situation on living things, rather than a routine screening study. For this purpose, a total of 23 points were sampled along the Bolaman stream basin, starting from the downstream of Kabataş district, up to the point where the stream empties into the Black Sea. The samples were then sent to Acme Laboratory in Canada, where elemental analyzes were carried out. Relevant analyzes were performed using reference methods. Sampling points were determined by considering settlements, side streams connecting to Bolaman stream, industrial establishments with discharge to the stream and organized industrial zones. Thus, it is aimed to clearly see the elemental accumulation of the mentioned elements and especially the andropogenic effect along the stream bed. These accumulation amounts were calculated with the calculation methods in the literature, evaluated using statistical methods, and the effects on living things or that they could create were also examined.
In addition, it is foreseen that the thesis study can be considered as a reference before the large-scale project planned to be carried out in the Bolaman stream basin. Press releases were made about the project, but no large-scale information was provided. It is thought that ponds for irrigation purposes will be built along the stream basin, energy facilities will be established and rehabilitation works will be carried out.
