Atasözü, milletlere atalarından miras kalan, ait olduğu toplumun değer yargılarını içeren özlü sözlerdir.Türk kavimlerine ait atasözleri, taşıdıkları mesajlar itibariyle Türk milletinin temel zihin yapısını yansıtan sözlü edebiyat ürünleridir. Atasözleri, tarih boyunca Rumeli Türkleri arasında da çok önemsenmiş ve kullanılmıştır. Konu açısından Kosova’daki Türk atasözleri, Türkiye’deki atasözleriyle özdeştir. Ancak söz dizimi, ses özellikleri vb. yönlerden komşu milletlerin dillerinden etkilenmiştir.
Tezin giriş bölümünde atasözlerinin kaynaklarından, Türk edebiyatında atasözlerinin oluşumundan, Türk kültüründeki öneminden ve hayvanlarla kurulan atasözlerinin Türk kültür dünyasındaki yerinden bahsedilmiştir. Tezin birinci bölümünde Kosova Türkleri ve Türkçesine, ikinci bölümde Türk kültüründe hayvan kavramına ve bu hayvanlara yüklenen anlamlara yer verilmiştir. Hayvan adları dokuz başlık altında toplanmıştır: Evcil hayvanlar, vahşi hayvanlar, kuşlar, böcekler, sürüngenler, yumuşakçalar, eklem bacaklılar, kurbağa ve balık. Türkiye’de standart dilde atasözlerinde kullanılan hayvan adları, Türkiye bölge ağızlarında ve Kosova Türkçesinde atasözlerinde kullanılan hayvan adları alfabetik olarak sıralanmış ve sonuç bölümünde tablolarla ilgili hayvanlara ait sayısal veriler gösterilmiştir.
Bu çalışmanın amacı, Türk dili ve edebiyatı açısından atasözlerinin önemini vurgulamak ve atasözlerinde hayvanlara yüklenen duygu durumlarını belirlemektir.
Proverb is a concise word that includes the values of the society to which nations are inherited from their ancestors. Proverbs belonging to Turkish tribes are oral literature products that reflect the basic mental structure of the Turkish nation in terms of the messages they carry. Proverbs have been very important and used among Rumeli Turks throughout history. Turkish proverbs in Kosovo in terms of subject, is identical with proverbs in Turkey. However, syntax, word features etc. has been influenced by the languages of neighboring nations. In the introduction part of the thesis, the sources of proverbs, the formation of proverbs in Turkish literature, the importance of Turkish culture and the place of proverbs established with animals in the Turkish cultural world are mentioned. In the first part of the thesis, Kosovo Turks and Turkish, in the second part, the concept of animal in Turkish culture and the meanings attributed to these animals are given. Animal names are collected under nine headings. Pets, wildlife, birds, insects, reptiles, mollusks, arthropods, frogs and fish. The animal names used in the standard language in Turkish proverbs, mouth expressions of the animal names used in Turkey and in Kosovo Turkish, the alphabetical order of the animals shown in the table of numerical data.
The aim of this study is to emphasize the importance of proverbs in terms of Turkish language and literature, and to determine the emotional states attributed to animals in proverbs.
