İnsan gayb ve şehadet âlemi unsurlarından müteşekkil bir varlıktır. Bu
dünyaya imtihan edilmek için gönderilmiştir. Gayb âleminin başat unsuru olan
“ruh” Rabbe dönmeyi arzular. Şehadet âleminin başat unsuru “nefis” ise dünyayı
arzular. Ruh ve nefis arasındaki hâkimiyet mücadelesi kalpte sürer. Zira kalp hangi
unsurun tesirine girerse, insandan onun arzuladığı davranışlar sadır olur.
Tasavvufî eğitim sözü edilen mücadelede ruhu güçlendiren usûlleri
müntesiplerine öğretirler. Zira hakikat bilgisine ruhun üstünlüğü ile erişilir.
Tarikatlar bahsi geçen eğitimde genel olarak iki usûl kullanırlar. Biri “Nefsanî
Tarik” olarak bilinen, nefsin zayıflatılması; diğeri “Ruhanî Tarik” olarak bilinen
ruhun güçlendirilmesi yöntemidir. İki yöntem akabinde de ruh güçlenerek nefse
üstünlük sağlar.
Nakşibendî tarikatı sözü edilen usûllerden ruhanî yöntemi seçmiş bir
tarikattır. Nakşî büyükleri zahirî ve bâtınî temizliğe itina ederler. Nitekim onlar Hz.
Peygamberin sünnetine olan sıkı bağlılıkları yanında “kelimât-ı kudsiyye” diye
isimlendirilen on bir esasla hem zahirlerini hem de bâtınlarını temizlemeye gayret
gösterirler.
Kelimât-ı kudsiyye olarak bilinen esaslar şu şekildedir. Sefer der-vatan, hûş
der-dem, nazar ber-kadem, halvet der-encümen, vukûf-i kalbî, yâdkerd, vukûf-i
adedî, bâzgeşt, vukûf-i zamânî, nigâhdâşt ve yâddâşt.
Human is composed of visible and invisible worlds. God has sent human to
the Earth to test his faith. The spirit, the dominant factor of invisible world, desires
of turning to God. The nafs(ego), the dominant factor of visible world, desires of
the Earth. Struggle for dominance between the spirit and the nafs goes on the hearth.
Whichever manner the hearth goes under the influence of, human behaves in that
manner.
Tariqahs teach the principles which strengtens the spirit in mentioned
struggle to their followers with their education. Because the truth comes out with
the superiority of spirit. Two methods are being used in the mentioned education.
One of them is “Tariki Nafsani”, known as the method of soul-enfeebling, the other
is “Tariki Ruhani” known as the method of strengthening the spirit. Following this
education, the spirit overpowers the nafs(ego) by gaining strenght.
Naqshbandi Tariqa is the one which choose Tariki Ruhani among these two
methods. The leaders of Naqshbandi Tariqa pay attention to the apparent and
internal pureness. Besides being strictly adhered to the sunna of the Prophet, they
try to purify both their body and mind with the eleven principles, known in Persian
as Kalimat-i Qudsiya.
The principles knows as Kalimat-i Qudsiya (the sacred words) are: Safar dar
watan, hosh dar dam, nazar bar gadam, khalvat dar anjuman, yadkardan, wuquf-i
adadi, wuquf-i qalbi, bazgasht, wuquf-i zamani, nigahdasht, yaddasht.
