Derleme Sözlüğü’nde Yapım Eklerinin Sıklık Derecesi

Abstract

Bu çalışma, Türkiye Türkçesi ağızlarındaki sözcük yapımlarını en iyi örnekleyen Derleme Sözlüğü kaynak alınarak hazırlanmıştır. Bu amaçla sözlükteki madde başları taranarak addan ad, addan fiil, fiilden ad, fiilden fiil yapım ekleri tespit edilmiştir. Ad, sıfat ve fiil görevli sözcükler esas alınarak ekler kendi içerisinde sınıflandırılmıştır. Eklerin yazı dili ile ağızlardaki belirgin özellikleri gösterilmiş ve ağızlardaki türevleri, oluşturduğu sözcükler, kullanım sıklıkları ve işleklikleri üzerinde durulmuştur. Derleme Sözlüğü’nde toplam 379 ek tespit edilmiş ve bu eklerin 49.448 kez sözcük türetiminde kullanıldıkları görülmüştür. Ad yapım eklerinin sayısı 284 olup, bunların 147’si addan ad, 137’si fiilden ad yapım ekidir. Fiil yapım ekleri, ad yapım eklerine göre daha azdır. Buna göre 45 addan fiil, 50 fiilden fiil olmak üzere sözlükte 95 fiil yapım eki tespit edilmiştir. Sözlükte, addan ad yapan 2.640 kullanımla /+LI/ eki, addan fiil yapan 6.769 kullanımla /+LA-/, fiilden ad yapan 2.284 kullanımla /-mA/ ve fiilden fiil yapan 1.839 kullanımla /-n-/ ekleri, kendi yapım özelliklerine göre en sık kullanılan yapım ekleridir. Toplamda ise 6.769 ile en çok kullanılan /+LA-/ eki, ikinci 2.640 kullanımla /+LI/ ekidir. Diğer kullanımlardan bazıları; 2.284 kullanım /-mA/, 2.008 kullanım /-K/, 1.931 kullanım /-IK/, 1.839 kullanım /-n-/, 1.148 kullanım /-DIr-/ , 1.059 kullanım /-T-/, 1.051 kullanım /+DA-/ vb.

This study has been prepared by Turkey Turkish dictionary compilation of the best examples of words in the mouth making resources. For this purpose, the headings in the dictionary were scanned and the nouns, nouns, verbs, nouns and verb suffixes were determined. The nouns, adjectives and verbs are classified according to the words in charge. The distinctive features of the suffixes in the dialect are shown in the written language and their derivatives, words formed, frequency of use and activity are emphasized. A total of 379 annexes were found in the Compilation Dictionary and it was observed that these annexes were used 49.448 times in word derivation. The number of noun suffixes is 284, of which 147 are nouns from the name and 137 are nouns from the verb. Verb suffixes are less than noun suffixes. Accordingly, 45 verb verb, 50 verb verb in the dictionary of 95 verb suffixes were identified. In the dictionary, / + LIK / suffix with 2,640 names from name, / + LA- / with 6,769 verb from the name, with 2,284 nouns making the verb / -mA / and with the 1,839 verb verbs, the / -n- / suffixes are the most commonly used suffixes according to their own construction characteristics. In total, the most commonly used / + LA- / suffix with 6.769 is the second suffix with 2.640 uses / + LIK /. Other uses include; 2,284 uses / -mA / , 2008 uses / -K /, 1,931 uses / -IK / , 1,839 uses / -n- /, 1,148 uses / -DIr- /, 1,059 uses / -T- /, 1,051 uses / + DA / etc.