Rizeli Ahmed Hamdî’nin Eserleri (İnceleme-Metin-Tasavvufî Terimler Sözlüğü)

Abstract

19. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış olan Rizeli Ahmed Hamdî, Anadolu coğrafyasına ilk yayılan tarîkatlerden biri olan Kâdirîliğin şeyhlerindendir. Şimdiye dek hakkında oldukça az çalışma yapılmış ve eserlerinde hayatına dair vermiş olduğu bilgilerin birçoğu açığa çıkarılmamıştır. Hazırlanan bu çalışmada söz konusu eksiği kapatmak niyetiyle şairin hayatı incelenerek, tasavvufî ve edebî görüşü ortaya konulacak, Hâtemü’l-Esrâr, Bahrü’l-Hayât ve Kitâb-ı Keşfiyye adlı eserler çeviri metinleri ile verilecek, çalışmanın sonunda yer alan Tasavvufî Terimler Sözlüğü’nde ise tasavvuf literatürüne ait kelimelerin eserlerde nasıl kulanıldığı gösterilecektir. Çalışma, 1800’lü yılların sonlarında Rize ve çevresinde Kâdirî Tarîkati’nin işleyişi hakkında bilgi vermesi, o dönemde ulemalar ve şeyhler arasında yaşanan ayrılıklara değinmesi, din olgusunun şeyhler arasında nasıl yorumlandığını göstermesi, Osmanlı hükümetinin bu alanda yaşanan gerginliklere kayıtsız kalışını anlatması sebebiyle, Rize’de din kültürü ve Anadolu Tarîkatleri çalışmalarına kaynak oluşturması açısından önem arz etmekle beraber, şimdiye değin adı pek duyulmamış bir tekke şairini tanıtmakta ve unutulmaya yüz tutmuş bu şahsı ilim dünyasına kazandırmaktadır.,

Ahmet Hamdi from Rize, who lived in the second half of 19th century is one of the Kadirilik’s Sheikhs the first congregations spread to the geography of Anatolia. Too little research has been done about him so far, and most of the informations about his life that he gave us in his works has not been revealed. In this research, being analyzed poet’s life in order to obviate the missing parts, his sufistic and literal opinion will be set forth, The works named Hâtemü'l-Esrâr, Bahrü'l-Hayât and Kitâb-ı Keşfiyye will be given with their translation texts, while in concepts of sufistic dictionary which is in the last part of the work, the usage of the words that belong to sufi literature in the works will be expressed. Along with giving some info about the policies of Kadirî congregation around Rize through the end of 1800s, touching upon the debates among ulemas and sheiks of the time, showing how the religion norm is interpreted among sheiks, telling about how the Ottoman Empire ignored these kind of debates and the fact that the study matters in terms of being a source for the studies of Anatolian Congregations and Religion culture in Rize, the study aims to describe a lodge poet that has been disregarded until now and bringing this sinking-into-oblivion poet into the movie world.