19. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış olan Rizeli Ahmed Hamdî, Anadolu
coğrafyasına ilk yayılan tarîkatlerden biri olan Kâdirîliğin şeyhlerindendir.
Şimdiye dek hakkında oldukça az çalışma yapılmış ve eserlerinde hayatına dair
vermiş olduğu bilgilerin birçoğu açığa çıkarılmamıştır. Hazırlanan bu çalışmada
söz konusu eksiği kapatmak niyetiyle şairin hayatı incelenerek, tasavvufî ve edebî
görüşü ortaya konulacak, Hâtemü’l-Esrâr, Bahrü’l-Hayât ve Kitâb-ı Keşfiyye adlı
eserler çeviri metinleri ile verilecek, çalışmanın sonunda yer alan Tasavvufî
Terimler Sözlüğü’nde ise tasavvuf literatürüne ait kelimelerin eserlerde nasıl
kulanıldığı gösterilecektir. Çalışma, 1800’lü yılların sonlarında Rize ve çevresinde
Kâdirî Tarîkati’nin işleyişi hakkında bilgi vermesi, o dönemde ulemalar ve
şeyhler arasında yaşanan ayrılıklara değinmesi, din olgusunun şeyhler arasında
nasıl yorumlandığını göstermesi, Osmanlı hükümetinin bu alanda yaşanan
gerginliklere kayıtsız kalışını anlatması sebebiyle, Rize’de din kültürü ve Anadolu
Tarîkatleri çalışmalarına kaynak oluşturması açısından önem arz etmekle beraber,
şimdiye değin adı pek duyulmamış bir tekke şairini tanıtmakta ve unutulmaya yüz
tutmuş bu şahsı ilim dünyasına kazandırmaktadır.,
Ahmet Hamdi from Rize, who lived in the second half of 19th century is one of
the Kadirilik’s Sheikhs the first congregations spread to the geography of
Anatolia. Too little research has been done about him so far, and most of the
informations about his life that he gave us in his works has not been revealed. In
this research, being analyzed poet’s life in order to obviate the missing parts, his
sufistic and literal opinion will be set forth, The works named Hâtemü'l-Esrâr,
Bahrü'l-Hayât and Kitâb-ı Keşfiyye will be given with their translation texts,
while in concepts of sufistic dictionary which is in the last part of the work, the
usage of the words that belong to sufi literature in the works will be expressed.
Along with giving some info about the policies of Kadirî congregation around
Rize through the end of 1800s, touching upon the debates among ulemas and
sheiks of the time, showing how the religion norm is interpreted among sheiks,
telling about how the Ottoman Empire ignored these kind of debates and the fact
that the study matters in terms of being a source for the studies of Anatolian
Congregations and Religion culture in Rize, the study aims to describe a lodge
poet that has been disregarded until now and bringing this sinking-into-oblivion
poet into the movie world.
