Türleşme sürecinin anlaşılması evrimsel biyolojinin en önemli ve ilgi gören
konularının başında gelmektedir. Bu sürecin anlaşılması evrimsel biyolojinin en
önemli iki konusu olan; organizmaların çevrelerine adaptasyonlarının nasıl
olduğunun ve biyolojik çeşitliliğin nedenlerinin araştırılmasından geçer. Adaptasyon
ve genetik sürüklenme türleşme sürecini motive eden anahtar biyolojik olgulardır. Bu
süreci anlamak üzere bu araştırmada kısa kanatlı çekirge türlerinden Isophya
autumnalis Karabağ, 1962 popülasyonlarında morfolojik, biyoakustik ve kutikular
hidrokarbon profillerindeki olası varyasyonlar araştırılmıştır. Isophya autumnalis’in
literatürde bilinen iki popülasyonu (tip lokalitesi, Zigana Dağı, Trabzon-Gümüşhane
ve Pöske Dağı popülasyonu, Erzincan (I. poskedaghensis), Sevgili, 2004
yayınlanmamış veri) dışında türün dört ayrı allopatrik popülasyonu daha tespit
edilmiş ve bu popülasyonlarda morfoloji, biyoakustik özellikler ve kutikular
hidrokarbon profilleri karşılaştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda beş allopatrik
popülasyondan toplanan bireylerde morfoloji ve biyoakustik karakterlerdeki
farklılaşmanın, KHK profillerine göre daha güçlü olduğu saptanmıştır. I.
autumnalis’in allopatrik formlarında doğal seçilimin hem morfoloji (örneğin ses
organı) hem de davranışsal özellikler (erkek çağrı sesleri) üzerinde güçlü etkisi
olurken biyokimyasal özelikler (KHK profilleri) üzerindeki etkisi zayıftır. Bunun
nedeninin KHK’lar çekirgelerde eşeysel seçilimden daha ziyade vücuttaki sıvının
korunması ve diğer fizyolojik (örneğin immün koruma) süreçlerdeki rolünün daha
fazla olduğu düşünülmektedir. Elde edilen sonuçlara göre aynı türe ait izole
allopatrik popülasyonlardaki anlamlı farklılaşmaların lokal popülasyonların türleşme
veya alt türleşme sürecini açıklamada önemli olduğu yapılan bu tez çalışması ile
ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Understanding thes peciation process is one of the most leading and
interesting topics of evolutionary biology. Discovering this process is through the in
vestigation of how organisms and adapt to their environment and the causes of
biodiversity which are the two most important aspects of evolutionary biology.
Adaptation and genetic drift are key biological phenomena that motivate the process
of speciation. In this research to understand this process, in Isophya autumnalis
Karabağ, 1962 populations, which are short-winged grasshopper species, possible
variations in morphological, bioacoustic and cuticular hydrocarbon profiles were in
vestigated. Apart from the two known populations of Isophya autumnalis
(typelocality, Zigana Mountain, Trabzon-Gümüşhane and Pöske Mountain
population, Erzincan (I. poskedaghensis), Sevgili, 2004 unpublisheddata), four other
allopatric populations were identified and morphology, bioacoustic traits and
cuticular hydrocarbon profiles were compared in these populations. As a result of the
analysis, it has been determined that the differences in morphology and bioacoustic
characters in individuals collected from five allopathic populations was stronger than
the CHC profiles. In the allopathic forms of I. autumnalis, natural selection has a
strong effect on both morphology (eg sound organ) and behavioral characteristics
(male call sounds), while it seffect on biochemical properties (CHC profiles) is weak.
It is thought that there as on for this is CHC’s role of preservation of body fluid and
other physiological (eg immune protection) processes rather than sexual selection in
the grasshoppers. According to the obtained results, it has been tried to be revealed
with this thes is study that significant differences in isolated allopatric populations
belonging to the same species are important in explaining the process of speciation or
sub specification of local populations
