Türkiye’de politik sinemanın bir alt türü biçiminde tanımlanan “12 Eylül
Filmleri”nde, döneme ilişkin ürünlerin yoğun olarak Türk Solu’nun
argümanlarından beslendiği gözlenmektedir. Dönemin en önemli siyasal tarafı
konumundaki ülkücü hareketin bakış açısıyla işlenmiş film örneklerinin yok
denecek kadar az oluşu, ortaya yanlı bir külliyat çıkarmaktadır. Son yıllarda ardı
ardına vizyona giren “Kafes” (2015) ve “Ankara Yazı/Veda Mektubu” (2016)
filmleri yeni bir dil arayışının şekillenmeye başladığını işaret etmektedir. Köken
kazısı 1978’deki “Güneş Ne Zaman Doğacak” filmine kadar götürülebilen bu
örnekleri “Ülkücü Sinema” adı altında yeni bir politik sinema türü biçiminde
değerlendirmek mümkün.
1950’lerden itibaren Türkiye’nin yaşadığı politik, toplumsal ve kültürel
dönüşümle beraber sinemamız da bu süreçten etkilenmiştir. Ancak ülkücü
hareketin bahsi geçen süreç içerisinde sinemaya ilgisi üzerine yapılan yorumlar
muğlak kalmış, hatta görülmemiştir. Gerek MHP ve gerekse CKMP dönemindeki
seçim beyannamelerine sinema sanatının önemine atıflar yapan maddeler
konulması bu açıdan dikkate değerdir. Aynı şekilde 1970’li yıllardan itibaren
ülkücü yayın organlarında sinemaya dair ilginin artması, Ülkü Ocakları Sosyal ve
Kültürel Faaliyetler Başkanlığı tarafından 1976’da “Milli Ülkücü Sinema
Cephesi” başlıklı bir bildirinin yayınlanması, sinema-siyaset ilişkisi açısından
çözümlenmeye muhtaçtır.
Bu çalışmada 1960’lardan günümüze ülkücü hareketin sinemaya yönelik
dönüşen ve gelişen politik ilgisinin yanı sıra, film örnekleri üzerinden 12 Eylül
1980 Askeri Darbesi’ni nasıl anlamlandırdığı konu edilmiştir.
In the “September 12 th movies” described as the subtype of political
cinema in Turkey, it is observed that the movies related to that period are fed
intensively by the arguments of Turkish Left. It brings out a prejudiced corpus
that there are very few movie samples that have idealistic movement,which is the
most important side of the period. The movies “Kafes-The Cage” (2015) and
“Ankara Summer - A letter of Farewell” (20016) that begin to play lately show
that a new language (approach) need has been formed. The origin of the
“Idealistic Cinema” dates back to 1978 with the movie “Güneş Ne Zaman
Doğacak -When Will the Sun Rise” and it is possible to describe it as a new
political cinema type.
From 1950s, together with Turkey's political,social and cultural
transformation, our cinema has also been effected by this period. But the
comments made on the interests of the idealistic movement during the period
mentioned went up in the air, even weren't seen. It is important in that respect that
some articles related to the importance of cinema art were put on the the election
declarations of during both MHP and CKMP periods In the same way, the
increase of interests to cinema on the idealistic publications from 1970s and the
declaration of a bulletin titled as “National Idealist Cinema Front” in 1976 by the
Social and Cultural Department of Idealistic Association need to be analysed in
terms of cinema and politics relations.
In this study, it is aimed how the idealistic movement see the Military
Coup of September 12, together with the increase and developing interests of The
idealistic Movement to the cinema.
