Yas Yaşantısında Travma Sonrası Büyüme

Abstract

Araştırmada, sevdiği birinci dereceden yakınını kaybeden yetişkinlerin Türk kültüründe, travma sonrası büyüme deneyimlerini derinlemesine incelemek amaçlanmıştır. Nitel araştırmalardan fenomenoloji (olgubilim) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu, amaçlı örnekleme biçimlerinden ölçüt ve uygun örnekleme yoluyla seçilmiş yaş aralığı 20-28 arasında değişen 10 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada yarı-yapılandırılmış görüşmeler yoluyla veri toplanmıştır. Veri analizi içerik analizi yoluyla incelenmiştir. Analizin geçerliliğinin sağlanması amacıyla uzman incelemesinden yararlanılmıştır. Güvenirliğin sağlanması için ise kodlayıcılar arası uzlaşmaya başvurulmuştur. Araştırmada katılımcıların travma sonrası büyümelerini sağlayan ve engelleyen boyutlar belirlenmiştir. Yas sürecinde travma sonrası büyümeyi sağlayan boyutlar olarak yedi temaya ve engelleyen boyutlar olarak ise üç temaya ulaşılmıştır. Yas sürecinde travma sonrası büyümeleri sağlayan boyutlar olarak yaşamın değerini fark etme teması için, “yaşama yaklaşım” ve “önceliklerin değişimi”; ilişkilerde olumlu dönüşümler teması için, “karşılıklı ilişkisel dönüşüm”, “kişisel dönüşümler” ve “algılanan sosyal destek”; yüksek dayanıklılık teması için, “kırılganlığın üstesinden gelme” ve “baş etme becerileri”; içsel dönüşümler teması için, “ölüme yaklaşım”, “ dini inancın dönüşümü”, “ibadete yaklaşım” ve “yaşam anlamının değişimi” alt temaları bulunmuştur. Ayrıca büyümeyi sağlayan “kaybın fırsata dönüşümü”, “yücelme eğilimi” ve “olumlu dış faktörler”temalarına ulaşılmıştır. Engelleyen boyutlar olarak ise yaşam ve ölüme olumsuz yaklaşım teması için, “yaşamın anlamsızlığı” ve “ölüme olumsuz yaklaşım”; ilişkilerde olumsuz dönüşümler teması için, “olumsuz ilişkisel yaşantılar”, “olumsuz duygular geliştirme” ve “problemli sosyal destek” ve problemli baş etme teması için, “kayıp sonrası kaygılar” ve “baş etme becerisi yoksunluğu” alt temaları tespit edilmiştir. Sonuç olarak travma sonrası büyümeyi sağlayan ve engelleyen boyutlar literatür bağlamında tartışılmıştır. Yas yaşantısı yaşayan bireylerin travma sonrası büyüme deneyimlerinin Türk kültür yapısında ele alındığı bu araştırmanın literatüre katkı sağladığı düşünülmektedir.

The aim of this study is to examine the experiences of adults who lost their first degree relatives in Turkish culture after the trauma. Phenomenology pattern was used in qualitative research. The participant group of the study consisted of 10 people aged between 20 and 28 years selected by means of criterion sampling and appropriate sampling. Data were collected through semi-structured interviews. Data analysis was analyzed through content analysis. Research expert review was used to ensure validity of the analysis. In order to ensure reliability, the agreement between the encoders was used. In the study, factors that provide and prevent the post-traumatic growth of the participants are presented. Seven themes were found to be factors that provide post-traumatic growth and three themes were prevented. Sub-themes of “approach to life” and “change of priorities” were found for the theme of realizing the value of life; “mutual relational transformation”, “personal transformations” and “perceived social support were found for the theme of positive transformations in relationships; “overcoming fragility” and “coping skills” were found for the theme of “high hardiness” ve “approach to death”, “transformation of religious belief”, “approach to worship” and “change of meaning of life” were been found for the theme of internal transformations as factors that provide post-traumatic growth during the grief process. In addition, the themes of “transformation of loss intoopportunity”, “tendency to elevation” and “positive external factors” that enabled growth were reached. As the preventive factors, “meaninglessness of life” and “negative approach to death” sub-themes were determined for the theme of negative approach to life and death. For the theme of negative transformations in relationships, sub-themes of “negative relational experiences”, “developing negative emotions” and “problematic social support” were determined. For the problematic coping theme, “post-loss anxiety” and “lack of coping skills” subthemes were identified. As a result, the factors that provide and prevent posttraumatic growth are discussed in the context of literature. It is thought that this study contributes to the literature in which the experience of post-traumatic growth of mourning individuals is discussed in Turkish cultural structure.