Amaç: Bu tez çalışmasının amacı, sağlık sektöründe çalışan kadın sağlık
çalışanlarının "Kraliçe Arı Sendromu" algılarını belirlemek ve "Liderlik" algıları ile
ilişkisini incelemektir. Ayrıca kraliçe arı sendromunun bazı sosyo-demografik
özelliklere göre farklılıklarını belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu çalışmanın örneklemini 515 kadın sağlık
çalışanı oluşturmuştur. Araştırma Aralık 2021 ve Mart 2022 tarihleri arasında Ordu
ilinde çalışan doktor, hemşire, ebe, sağlık memuru, fizyoterapist, odyometrist,
eczacılar, anestezi, röntgen ve laboratuvar teknisyenleri üzerinde yapılmıştır.
Verilerinin toplanmasında “Kişisel Bilgi Formu”, “Kraliçe Arı Sendromu Ölçeği” ve
“Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS versiyon 23.0 ve AMOS
23 istatistik paket programları kullanılarak değerlendirilmiştir.
Bulgular: Bu çalışmanın bulgularına göre kraliçe arı sendromu ölçeği alt boyutları
ile çok faktörlü liderlik ölçeği alt boyutları arasında negatif yönlü ve istatistiksel
olarak anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Evli bireyler bekârlardan, ebehemşireler
diğer unvan gruplarından daha yüksek kraliçe arı sendromu destek alt
boyutu algısına sahiptir. Ayrıca kraliçe arı sendromu destek algısı algısı yüksek olan
çalışanların kadın yönetici tercihi daha düşüktür. Kraliçe arı sendromu yapı alt
boyutu ebe-hemşire grubunda diğer gruplara göre anlamlı düzeyde yüksektir. Diğer
değişkenler olan yaş, medeni durum, eğitim durumu ve yönetici tercihi ise yapı alt
boyutu açısından farklılık göstermemektedir. Kraliçe arı sendromu alt boyutlarından
olan yeterlilik alt boyutu ise çalışmaya alınan değişkenlerle ilişkisiz olduğu
bulunmuştur.
Sonuç: Bu çalışmanın sonuçlarına göre, kraliçe arı sendromu ölçeği alt boyutları ile
çok faktörlü liderlik ölçeği alt boyutları arasında ters yönlü anlamlı ilişki
bulunmuştur. Bu durum, kadın sağlık çalışanlarının kraliçe arı sendromu algılarının
arttıkça liderlik algılarının azaldığını göstermektedir. Kraliçe arı sendromu ölçeği
destek alt boyut puan ortalamasının evli bireylerde, ebe-hemşire grubunda ve erkek
yönetici ile çalışmayı tercih edenlerde daha yüksek olduğu görülmüştür. Evli olan
VII
katılımcıların kraliçe arı sendromunun destek alt boyutunu daha fazla algılamaları
belli bir yaş düzeyine gelmiş olmaları, farkındalıklarının fazla olması ve aile içi
sorumluluklarının fazla olmasına bağlanabilir. Ebe-hemşirelerin diğer meslek
gruplarına kıyasla daha fazla kraliçe arı sendromu algısına sahip olmaları sağlık
sektöründe bu meslek grubunun sayıca fazla olmaları, nöbet usulü çalışmaları ve
kadın yöneticilerine daha fazla maruz kalmaları ile açıklanabilir. Kraliçe arı
sendromunu fazla algılayan kadın sağlık çalışanları, erkek yönetici ile çalışmayı
tercih etmektedirler. Katılımcıların erkek yöneticiler ile çalışmayı istemesi ve erkek
yöneticileri daha başarılı bulması kraliçe arı sendromunun var olduğuna işaret
etmektedir. Kraliçe arı sendromu yapı alt boyutu ebe-hemşire grubunda diğer
gruplara göre anlamlı düzeyde yüksektir. Diğer değişkenler olan yaş, medeni durum,
eğitim durumu ve birlikte çalışmayı tercih ettiği yönetici türüne göre ise yapı alt
boyutu farklılık göstermemektedir. Kraliçe arı sendromu yeterlilik alt boyutunun ise
çalışmaya alınan değişkenlerle ilişkisiz olduğu bulunmuştur.
Aim: The aim of this thesis is to determine the perceptions of "Queen Bee
Syndrome" of female health workers working in the health sector and to examine its
relationship with the perceptions of "Leadership". In addition, it is to determine the
differences of queen bee syndrome according to some socio-demographic
characteristics.
Material and Method: The sample of this cross-sectional study consisted of 515
female health workers. The research was conducted on doctors, nurses, midwives,
health officers, physiotherapists, audiometrists, pharmacists, anesthesia, x-ray and
laboratory technicians working in Ordu province between December 2021 and
March 2022. “Personal Information Form”, “Queen Bee Syndrome Scale” and
“Multi-Factor Leadership Scale” were used to collect data. Data were evaluated
using SPSS version 23.0 and AMOS 23 statistical package programs.
Results: According to the findings of this study, it was determined that there was a
negative and statistically significant relationship between the sub-dimensions of the
queen bee syndrome scale and the sub-dimensions of the multi-factor leadership
scale. Married individuals have a higher perception of queen bee syndrome support
sub-dimension than singles and midwife-nurses than other title groups. In addition,
employees with a high perception of queen bee syndrome support have a lower
preference for female managers. Queen bee syndrome structure sub-dimension was
significantly higher in the midwife-nurse group compared to the other groups. Other
variables such as age, marital status, educational status and manager preference do
not differ in terms of structure sub-dimension. The sub-dimension of competence,
which is one of the sub-dimensions of queen bee syndrome, was found to be
unrelated to the variables included in the study.
Conclusions: According to the results of this study, a significant inverse relationship
was found between the sub-dimensions of the queen bee syndrome scale and the subdimensions
of the multi-factor leadership scale. This shows that as the perception of
queen bee syndrome of female health workers increases, their perception of
IX
leadership decreases. It was observed that the support sub-dimension score average
of the Queen bee syndrome scale was higher in married individuals, in the midwifenurse
group, and in those who preferred to work with a male manager. The fact that
the married participants perceive the support sub-dimension of the queen bee
syndrome more can be attributed to the fact that they have reached a certain age
level, their awareness is high, and their family responsibilities are high. The fact that
midwives and nurses have a higher perception of queen bee syndrome compared to
other occupational groups can be explained by the fact that this occupational group is
more numerous in the health sector, working on shifts and being more exposed to
female managers. Female health workers who perceive the queen bee syndrome too
much prefer to work with a male manager. The fact that the participants wanted to
work with male managers and found male managers more successful indicates the
existence of queen bee syndrome. Queen bee syndrome structure sub-dimension was
significantly higher in the midwife-nurse group compared to the other groups. This
situation shows that midwives and nurses think that female managers have a jealous
and capricious nature. The structure sub-dimension does not differ according to the
other variables such as age, marital status, educational status and the type of manager
they prefer to work with. Queen bee syndrome proficiency sub-dimension was found
to be unrelated to the variables included in the study.
