Kurbanali Hacı Halidoğlu’nun Tevarih-İ Hamse Eserinin Fergana Hanları Kısmının Transkripti ve Değerlendirilmesi

Abstract

,Tatar âlim Kurbanali Hacı Halidoğlu’na ait 19. Asırda yazılmış olan Tevarihi Hamse adlı kaynak niteliği taşıyan ancak henüz tamamıyla transkripti tamamlanmamış olan bu eserin transkriptini yaptığımız bu bölümünde Fergana Hanları dönemlerine ışık tutulmuştur. Bu çalışma ağırlıklı olarak Fergana Hanları hakkında detaylı bilgiler içermekte olup, dönemin olaylarını Moğol, Fars, Arap, Türk ve Çin dilinde yazılmış olan kaynaklar kullanarak aktarılması bakımından önemlidir. Türk tarihinin Türkistan topraklarındaki bir dönemin aydınlatılması yönünde 19. Asırda Kurbanali Hacı Halidoğlu tarafından matbu olarak kaleme alınan 791 sayfalık bu eserin ilk 67 sayfalık kısmının transkriptinde Fergana Hanlarının dönemleri, mücadeleleri, kendi aralarındaki siyasi çekişmeleri, taht kavgaları, Rusların Fergana’yı işgali, Çin ile olan münasebetleri ve “Zikr-i Ecdâd Altun Beşik” başlığı altında Fergana hanlarının şeceresine ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Girişi beyitlerle başlayan bu eserin transkriptini yaptığımız bölümünde dönemin ve Fergana havarisinin önemli şahsiyetleri başlıklar altında derlenerek tarihsel süreçlerine göre yazılı şekilde kayda alınmıştır. Tatar âlim Kurbanali Hacı Halidoğlu’na ait Tevarih-i Hamse adlı eserin transkriptinin ardından yapılan sonuç değerlendirmesinde tez öneri formunda belirtilen kaynaklar ve amaca uygun olarak tezimize katkıda bulunacağını düşündüğümüz diğer bilimsel materyallerden yararlanılarak elde edilen çalışmanın anlaşılırlığına katkı sunulmuştur.

In this section, which is the transcript of Tevarih-i Hamse, written by Tatar scholar Kurbanali Hacı Halidoğlu, which was written in the 19th century but which has not yet been fully transcribed, the periods of Fergana Hanes were shed light. This study mainly includes detailed information about Fergana Khan and it is important in terms of transferring the events of the period by using sources written in Mongolian, Persian, Arabic, Turkish and Chinese languages. In the transcription of the first 67 pages of this 791-page book, which was written by Kurbanali Hacı Halidoğlu in the 19th century in the direction of enlightening a period in the history of Turkestan, the transitions of the first 67 pages of Fergana Khan's periods, their struggles, political conflicts between them, the fights of the throne and the Chinese and the genealogy of Fergana khan under the title of Zikr-i Ecdâd Altun Beşik. The transcript of this work, which begins with couplets, is compiled under the titles of the important personalities of the period and Fergana apostle and recorded in written form according to its historical processes. The transcript of Tevarih-i Hamse by Tatar scholar Kurbanali Hacı Halidoğlu contributed to the comprehensibility of the study by utilizing the sources mentioned in the thesis proposal form and other scientific materials that we think will contribute to our thesis in accordance with the purpose.