Tez çalınmasının konusunu Amasya İli, Gümüşhacıköy İlçesi Gümüş
Kasabası Maden Mahallesi’nde bulunan Osmanlı dönemi Rum kilisesi
oluşturmaktadır. Çalışmada yapının mimari özellikleri, üslubu ve süsleme
özellikleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Yapının inşa tarihinin ve evrelerinin
belirlenmesi, mimari özelliklerinin ve geçirdiği değişimin değerlendirilmesi ve
Sanat Tarihi’ndeki yerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Tez çalışmamızın girişini amaç, içerik ve yöntem oluşturmaktadır.
Kilisenin yer aldığı Gümüş yerleşiminin anlatıldığı bölümün ardından adı,
bölgenin tarihçesi, demografik yapısı ve Gümüş’te yaşayan Rumlara ait bilgilere
değinilmektedir. Bir sonraki bölümde Osmanlı Dönemi’nde kilise inşasına dair
temel bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü bölüm Gümüş Yeni (Maden) Camii’nin
(Hagios Georgios Kilisesi) adı, inşa tarihi ve evrelerinin tespitine yönelik
bulgularla başlamaktadır; daha sonra araştırma konumuz olan yapı mimarisi ve
dekorasyonuyla ayrıntılı olarak tanıtılmaktadır. Dördüncü bölüm yapının kiliseden
camiye dönüşüm sürecine odaklanmış olup, camiye çevrilmesi, geçirmiş olduğu
deprem ve sonrasında Tokat Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından 2006-2007
yılında yapılan restorasyon çalışmaları sırasında gerçekleştirilen değişimlerin
belirlenmesi amaçlanmıştır. Karşılaştırma kısmında, tez konumuz olan yapı elde
edilen veriler doğrultusunda hem kendi içerisinde hem de dönem örnekleriyle
karşılaştırılarak değerlendirilmektedir. Bu bölümde Anadolu’nun pek çok
bölgesinden örneklerden bahsedilmiş olmakla birlikte özellikle yapının da
içerisinde bulunduğu Karadeniz Bölgesi yapılarına değinilmiştir. Sonuç
bölümünde yapıya dair bütün keşiflerimiz ve değerlendirme sonrası ortaya çıkan
görüşlerimiz kısaca sıralanarak tez sonlandırılmaktadır.
The subject of the thesis is the Ottoman Period Greek church located in the
Maden district of the GümüĢ town of the GümüĢhacıköy district in the Amasya
Province. In the study, the architectural features, style and decoration of the
building are discussed in detail. It is aimed to determine the construction date and
phases of the building, to evaluate its architectural features and the change it has
undergone, and also to determine its place in the History of Art.
The aim, content and method constitute the introduction of thesis. After
the section on the GümüĢ settlement, where the church is located, its name, the
history of the region, its demographic structure and information about the Greeks
lived in GümüĢ are mentioned. In the next section, fundamental information about
the construction of churches during the Ottoman Period is provided. The third
chapter begins with the findings regarding the name, construction date and phases
of the GümüĢ Yeni (Maden) Mosque (Hagios Georgios Church) and then, the
architecture and decoration of the building, which are our research topic, are
introduced in detail. The fourth chapter focuses on the transformation process of
the building from a church to a mosque, and it is aimed to determine the changes
made during the restoration work carried out by Tokat Regional Directorate of
Foundations in 2006-2007. In the comparison section, the building that is the
subject of the thesis is evaluated both in itself and by comparing with
contemporary examples, in coordination with the data obtained. In this section,
examples from several regions of Anatolia are given but especially buildings from
the Black Sea Region, where the monument in question is also located, are
mentioned. In the conclusion part, the thesis is finalized by listing all our
discoveries about the structure in brief and our opinions that followed the
evaluation.
