Fatsa’da Yetiştirilen ‘Tombul’ ve ‘Karafındık’ Fındık Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu

Abstract

Ordu ili Fatsa ilçesinde 2015-2018 yıllarında yürütülen bu çalışmada, yörede bulunan Tombul ve Karafındık çeşitlerine ait popülasyon arasından verim ve meyve özellikleri bakımından üstün nitelikte olan klonların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Tombul (155 klon) ve Karafındık (53 klon) çeşitlerine ait olan toplam 208 klon araştırma materyali olarak incelenmiştir. Çalışma kapsamında klonların morfolojik özellikleri, meyve ve verim özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca seçilen klonlarda moleküler incelemeler yapılarak bu klonların akrabalık ilişkileri belirlenmiştir. Çalışmada Tombul fındık çeşidine ait klonların kabuklu meyve ağırlığı 1.49 g (T-119)- 2.10 g (T-1), iç meyve ağırlığı 0.81 g (T-75, T-119, T-128)- 1.15 g (T-1), iç oranı %50.6 (T-55)- %57.7 (T21), kabuk kalınlığı 0.71 mm (T-78)- 1.42 mm (T-37), kabuklu meyve iriliği 15.1 mm (T-45, T-119)- 17.1 mm (T-151), iç meyve iriliği 11.6 mm (T-119)- 13.4 mm (T-90, T-151), sağlam iç oranı %72.7 (T137)- %96.1 (T-100, T-101), kusurlu iç oranı %1.8 (T-102)- %20.0 (T-44, T-155), yağ oranı %56.0 (T78)- %61.50 (T-103), protein oranı %13.57 (T-1)- %16.06 (T-19) arasında belirlenmiştir. Karafındık çeşidine ait klonlarda ise kabuklu meyve ağırlığı 1.50 g (KF-27)- 2.25 g (KF-50), iç meyve ağırlığı 0.81 g (KF-27)-1.21 g (KF-50), iç oranı %49.2 (KF-51)- %56.2 (KF-28), kabuk kalınlığı 0.91 mm (KF-51)- 1.26 mm (KF-15, KF-26), kabuklu meyve iriliği 15.1 mm (KF-51)- 17.9 (KF-48), iç meyve iriliği 11.8 mm (KF-3, KF-6, KF-30)- 14.1 mm (KF-49), sağlam iç oranı %60.9 (KF-23, KF-25)- %97.4 (KF-42), kusurlu iç oranı %2.6 (KF-42)- %37.4 (KF-25), yağ oranı %56.00 (KF-2)- %61.75 (KF-49), protein oranı %12.80 (KF-16)- %14.51 (KF-2) arasında tespit edilmiştir. Tombul klonlarının çotanaktaki meyve sayısı 2.44 (T-73)- 3.93 (T-39), verim etkinliği 0.60 g cm-2 (T-110)- 9.51 g cm-2 (T-36) ve bitki verimi 134 g bitki-1 (T-132)-797 g bitki-1 (T-53) arasında değişim göstermiştir. Karafındık klonlarının çotanaktaki meyve sayısı 2.30 adet (KF-53)- 3.72 adet (KF-48), verim etkinliği 2.03 g cm-2 (KF-53)- 26.99 g cm-2 (KF-11) ve bitki verimi 93 g bitki-1 (KF53)- 758 g bitki-1 (KF-16) arasında belirlenmiştir. ISSR ve SRAP yöntemlerine göre yapılan moleküler karakterizasyon sonuçlarında seçilen Tombul klonlarının benzerlik oranı 0.60-1.00, Karafındık klonlarının 0.55-0.93 arasında tespit edilmiştir. Ayrıca Tombul klonları arasında standart Tombul çeşidine en yakın ve en uzak klonlar T-24 (1.0000) ve T-62 (0.6382) olurken, Karafındık klonları arasında ise standart Karafındık çeşidinde en yakın ve en uzak klonlar KF-14 (0.9277) ve KF-49 (0.4583) olmuştur. Araştırma sonucunda, yapılan tartılı derecelendirme neticesinde Tombul klonlarından T-19 ve T-43, Karafındık klonlarından KF-49 klonu, araştırmanın ümitvar klonları olarak seçilmiştir.,This research was conducted in Fatsa (Ordu) district in 2015-2018 to determine the superior clones of Tombul and Karafındık hazelnut cultivars in terms of yield and nut traits. A total of 208 clones that belong to Tombul (155 clones) and Karafındık (53 clones) cultivars were included in the study as research material. Morphological characteristics, yield and nut traits of the clones were determined within the scope of the study. In addition, the genetic relationships were determined by molecular analyzes on selected clones. In Tombul clones, nut weight varied between 1.49 g (T-119) and 2.10 g (T-1), kernel weight between 0.81 g (T-75, T-119, T-128) and 1.15 g (T-1), kernel ratio between %50.6 (T-55) and %57.7 (T-21), shell thickness between 0.71 mm (T-78) and 1.42 mm (T-37), nut size between 15.1 mm (T-45, T-119) and 17.1 mm (T-151), kernel size between 11.6 mm (T-119) and 13.4 mm (T-90, T-151), good kernel between %72.7 (T-137) and %96.1 (T-100, T-101), poorly filled between %1.8 (T-102) and %20.0 (T-44, T-155), oil content between %56.0 (T-78) and %61.50 (T-103), protein content between %13.57 (T-1) and %16.06 (T-19). In Karafındık clones, nut weight varied between 1.50 g (KF-27) and 2.25 g (KF-50), kernel weight between 0.81 g (KF-27) and 1.21 g (KF-50), kernel ratio between %49.2 (KF-51) and %56.2 (KF-28), shell thickness between 0.91 mm (KF-51) and 1.26 mm (KF-15, KF-26), nut size between 15.1 mm (KF-51) and 17.9 (KF-48), kernel size between 11.8 mm (KF-3, KF-6, KF30) and 14.1 mm (KF-49), good kernel ratio between %60.9 (KF-23, KF-25) and %97.4 (KF-42), poorly filled ratio between %2.6 (KF-42) and %37.4 (KF-25), oil content between %56.00 (KF-2) and %61.75 (KF-49), protein content between %12.80 (KF-16) and %14.51 (KF-2). The number of nut per cluster, yield efficiency and plant yield were determined 2.44 (T-73)- 3.93 (T-39), 0.60 g cm-2 (T-110)- 9.51 g cm-2 (T-36), and 134 g plant-1 (T-132)-797 g plant-1 (T-53) in Tombul clones. Also, these were determined 2.30 (KF-53)- 3.72 (KF-48), 2.03 g cm-2 (KF-53)- 26.99 g cm-2 , and 93 g bitki-1 (KF-53)- 758 g bitki-1 (KF-16) in Karafındık clones, respectively. In the molecular characterization results made according to ISSR and SRAP methods, the similarity ratio of the selected Tombul clones was between 0.60-1.00, and between 0.55-0.93 in the selected Karafındık clones. In addition, while T-24 (1.0000) and T-62 (0.6382) were the genetically closest and farthest clones to the standard Tombul cultivar, the closest and farthest clones were KF-14 (0.9277) and KF- 49 (0.4583) in the standard Karafindik cultivar. As a result, T-19 and T-43 from Tombul cultivar and KF-49 from Karafındık cultivar were selected as the promising clones by getting the highest score with the weighted ranking method of the research.