Osmanlı Devleti'nin yabancı devletlere vermiş olduğu kapitülasyonlar,
Osmanlı Tarihi'nin önemli konuları arasında dikkat çekmektedir. Osmanlı Devleti
ile ahidnâme imzalayan devletlerden herhangi birine tabi olan kişiler, Osmanlı
sınırları içerisinde ticarî, iktisadî, hukukî, dinî pek çok konuda ayrıcalıklar elde
ederek avantajlı duruma geliyorlardı. Ecnebî olarak adlandırılan kişilere verilen bu
imtiyazlar, zaman içerisinde Avrupalı devletlerin de baskıları sebebiyle olumsuz
sonuçlara neden olmaktaydı. Özellikle XIX-XX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde,
hukukî açıdan ortaya çıkan sonuçları ve yansımaları önem arz etmektedir.
Çeviriyazısı gerçekleştirilen Ecânibin Memâlik-i Osmâniyyeʹde Haʹiz Oldukları
İmtiyâzât-ı Adliyye adlı eser de bu konu hakkında ayrıntılı bilgiler sunmaktadır.
Eserin ağırlık noktası, Osmanlı Devletiʹnin ecnebîlere vermiş olduğu hukukî
ayrıcalıklardır. Osmanlı Devletiʹnde ecnebîlere verilen hukukî ayrıcalıkların yanı
sıra kapitülasyonların tarihi seyri hakkında da ayrıntılı bilgiler sunmaktadır.
Yapılan bu çeviriyazı neticesinde ecnebîlerin elde etmiş olduğu hukukî ayrıcalıklar
ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca Ecânibin Memâlik-i Osmâniyyeʹde Haʹiz
Oldukları İmtiyâzât-ı Adliyye adlı eseri kaynak olarak kullanan araştırmacılar da tez
içerisinde belirtilerek değerlendirilmesi yapılmaya çalışılmıştır.
The capitulations given by the Ottoman Empire to the foreign states are
among the remarkable topics of Ottoman History. People that are subject to states
which has signed ahidname with Ottoman Empire came to privileged position in
many aspects of commercial, economic and juristic matters within the borders of
Empire. In time concensions given to foreign people called foreign, were causing
negative impacts with increasing pressure by European goverments. These
concessions granted to foreign by Ottoman Empire have always been important
subject of discussion. Furthermore, consequences and reflections in XIX-XX.
century especially in legal aspects of these concessions also has an importance. For
this reason Ecânibin Memâlik-i Osmâniyyeʹde Haʹiz Oldukları İmtiyâzât-ı Adliyye
was transcribed. The major point of the work is the legal privileges granted by the
Ottoman Empire to the foreign citizens. In this context, there are very important
subjects of concessions obtained by foreign citizens. Legal concessions obtained
are revealed by this transcription study. The work provides detailed information on
the historical progress of the capitulations, especially on the legal privileges. In
addition, researchers who used the mentioned work as a reference have been
evaluated and pointed out in the thesis.
