Türk edebiyatının en önemli eserlerinin başında gösterilen Kutadgu Bilig,
Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınmış ve Türk-İslam edebiyatı çevresinde
yazılmış olan ilk eserdir. Bu öneminden dolayı eser üzerine sayısız çalışma
yapılmış ve bu önemini günümüzde de sürdürmeye devam etmiştir. Karahanlı
Türkçesi ile yazılan Kutadgu Bilig, Türklerin İslamiyet’i kabul etmesi ile birlikte
yeni bir kültür çevresi yaratmış, eserler bu kültür çevresinde kaleme alınmıştır.
Kutadgu Bilig’in, birçok ilki bünyesinde barındırması sebebiyle Türk dili ve
edebiyatı sahasında araştırılan eserlerin başında gelir. Yine eserin önemli bir tarafı
eserde ay, aya ve ya ünlemleri ile oluşturulmuş ünlem gruplarının çok fazla
kullanılmış olmasıdır. Eser’in alegorik bir niteliğe sahip olması ve duygu
yoğunluğunun okuyucuya hissettirilebilmesi, bu ünlem grupları vasıtasıyla
meydana gelmiştir. Bilindiği gibi ünlemler acıma, sevinç, şaşırma, korku gibi
duyguları dışa yansıtmaya yarayan yapılardan oluşmaktadır. Ayrıca ünlemler,
insanların heyecanlarını dışa vurmalarını sağlayarak sözlü iletişim ortamında da
önemli bir vazife teşkil etmektedir.
Kutadgu Bilig’de kullanılan ünlemlere dayalı olarak oluşturulmuş ünlem
grupları da kendi içerisinde çeşitli kelime gruplarından oluşmuştur. Bu çalışmada,
ünlem grupları ve ünlem gruplarının içinde yer alan ilk kelime grubu tespit
edilmeye çalışılmıştır. Böylelikle ünlem grubunu oluşturan ilk kelime gruplarının
hangi kelime gruplarından oluştuğu gösterilmeye çalışılmıştır. Ayrıca ünlem
grubunu oluşturan ünlemler, kendi içinde gruplandırılmış ve her ünlem ile
oluşturulmuş kelime grubu tespit edilerek gösterilmiştir.
Kutadgu Bilig, whish is one of the most important works of Turkish
literature, is the first work written by Yusuf Has Hacib and written around TurkishIslamic literature. Due to this importance, numerous studies have been carried out
on the work and this importance has continued to continue today. Kutadgu Bilig,
written in Karahanlı Turkish, created a new cultural environment with the
acceptance of Islam by the Turks and artifacts were taken around this culture.
Kutadgu Bilig is one of the most studied works of Turkish language and
literatüre due to its presence in many provinces. An important aspect of the work is
that the groups of exclamations formed by the ay, aya and ya exclamations on the
work were used too much. The fact that the work possesses an allegorical quality
and that emotion intensity can be felt by the reader has come to fruition through
these groups of exclamations. As it is known, exclamations consist of constructs
that reflect the feelings like pity, joy, surprise, fear. In addition, exclamations are
an impotant task in the verbal communication environment by allowing people to
excite their excitement.
The groups of exclamations built on Kutadgu Bilig’s fame are also made up
of various groups of words. In this study, the first group of words in the exclamation
and exclamation groups was tried to be determined. Thus, it was tried to show which
word groups forming the exclamation group consisted of. In addition, the
exclamations forming the exclamation point group are identified by grouping the
words formed by each exlamation point.
