Abstract:
Bu araştırmada ilk aşamada üzüm pekmezli fındık ezmesi (ÜPFE) formülasyonlarında
kullanılabilecek fındık füresi (FF), stabilizer (Stb) ve süt tozu (ST) yanısıra tatlandırıcı olarak
üzüm pekmezi (ÜP) oranları ön denemeler ile belirlenmiştir. Ikinci aşamada ÜPFE’nin bazı
fiziko kimyasal ve duyusal özellikleri ile stabilizasyon koşulları ve depolama sırasında (25-
45oC’de 4 hafta) olası değişimleri tespit edilmiştir.
Mevcut çalışmada hazırlanan ÜPFE formülasyonları içerisinde en uygun karışımın,
%73-85.5 FF, % 14.5-25.5 ÜP, %1.5-3 Stb ve %1.5 ST olduğu tespit edilmiştir.
Formülasyonda UP oranı %25'ten yüksekse veya FF oranı azaltılırsa üretilen PPFE'nin
yapısının sertleştiği, viskozitenin arttığı, rengin koyulaştığı, melas aromasının püre aromasını
bastırdığı ve yağ salınımı arttığı, dolayısıyla stabilitenin bozulduğu gözlenmiştir. ÜP oranı
yüksek ve Stb içeren B grubu örneklerinde yağ ayrımı oranı (% 13.95-16.14), Stb içeren A
grubu formülasyonlardan (% 8.67-8.83) daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca formülasyonlarda
tek başına Stb katılması viskoziteyi artırırken, Stb ile ST’nun birlikte kullanılmasının ise
viskoziteyi düşürdüğü belirlenmiştir.
Depolama süreçlerinde kümülatif yağ ayrımı en fazla Stb ilave edilmemiş kontrol
örneklerinde görülmüştür. Stb ilave edilmiş ve 25oC’de depolanan ÜPFE formülasyonlarından
kümülatif yağ ayrılma oranlarının, formülasyona ve katkı oranına göre değiştiği hatta
depolama sıcaklığı arttıkça (45oC) belirgin şekilde arttığı tespit edilmiştir. Bir diğer sonuç, her
iki gruba ait (A ve B) ST içeren karışımlarda yağ ayrılması üzerine katılan ST’nun etkisi her
iki sıcaklık derecesinde olmamıştır. Ayrıca Stb içeren ve 25-45oC’ de depolanmış A ve B
formülasyonlarına ait kümülatif yağ ayrılma oranları ve depolama süreleri arasındaki ilişkiyi
gösteren yüksek R2
değerine (%96-99.8) sahip matematiksel eşitliklerin, ÜPFE
formülasyonlarında yağ ayrılma oranını hesaplamada kullanılabileceğini ortaya koymaktadır.
Duyusal değerlendirmede kullanılan genel kabuledilebilirlik veya tüm izlemin
ortalama puanları değerlendirildiğinde; renk, tat ve koku puanı ortamaları yüksek olan A3
formülasyonu ile ek olarak daha homojen yapıya sahip olduğu panelislerce vurgulanan A2
formülasyonu en çok beğenilen ÜPFE formülasyonu olduğu ortaya çıkmıştır. ÜPFE bileşim
unsurlarından toplam tokoferol (TT) ve toplam fenolik madde (TFM) hariç tüm bileşim
unsurları üzerine Formülasyon (F), Sıcaklık (S) ve süre (s) ana faktörleri ile Formülasyon x
Sıcaklık x süre (FxSxs) ortak etkileşiminin etkili (p<0.05) olduğu görülürken, diğer taraftan
TT değişimi üzerine S ve Sxs, TFM değişimi üzerine ise her iki depolama sıcaklığının (S)
etkisi olmamıştır.,In this study, in the first stage, hazelnut paste (HP), stabilizer (Stb) and milk powder
(MP) as well as grape molasses (GM) as sweetener ratios which can be used in grape molasses
hazelnut paste (GMHP) formulations were determined by preliminary experiments. In the
second stage, some physicochemical and sensory properties of GMHP, stabilization conditions
and possible changes during storage (4 weeks at 25-45oC) were determined.
Among the GMHP formulations prepared in the present study, it was determined that
the most appropriate mixture was 73-85.5% HP, 14.5%-25.5% GM, 1.5-3% Stb and 1.5% MP.
It has been observed that if the UP ratio in the formulation is higher than 25% or the FF ratio
is reduced, the structure of the PPFE produced becomes harder, the viscosity increases, the
color darkens, the molasses aroma suppresses the puree aroma and the oil release increases,
thus the stability is worsened. The oil separation rate (13.95-16.14%) was found to be higher
in Group B formulations containing high GM and Stb than in Group A formulations containing
Stb (8.67-8.83%). In addition, it was determined that the addition of Stb alone in formulations
increased the viscosity, while the use of Stb and MP together reduced the viscosity.
The cumulative oil separation during the storage processes was mostly seen in the
control samples without Stb. It has been determined that the cumulative oil separation rates
from GMHP formulations with Stb added and stored at 25oC vary according to the formulation
and additive ratio, and even increase significantly as the storage temperature increases (45oC).
Another result is that the effect of ST added on oil separation in mixtures containing ST
belonging to both groups (A and B) was not found at both temperatures. It also reveals that
mathematical equations with high R2 value (96-99.8%) showing the relationship between the
cumulative oil separation rates and storage times of formulations A and B containing Stb and
stored at 25-45oC can be used to calculate the oil separation rate in GMHP formulations.
When the general acceptability used in the sensory evaluation or the average scores of
the whole follow-up were evaluated; A3 formulation with high color, taste and odor score
environments and A2 formulation, which was emphasized by the panelists to have a more
homogeneous structure, turned out to be the most popular GMHP formulation. The effect of
the main factors of Formulation (F), Temperature (T) and time (t) and the interaction of
Formulation x Temperature x time (FxTxt) on all compositional components except total
tocopherol (TT) and total phenolic matter (TPM), were significantly (p<0.05), on the other
hand, there was no effect of T and Txt on TT change, and both storage temperatures (T) on
TFM change.