Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler dersi öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Bu doğrultuda sosyal bilgiler dersi öğretmen adaylarının kişisel bilgileri ve dijital vatandaşlık düzeyleri belirlenmiş, dijital okuryazarlığın yanı sıra; cinsiyet, üniversite, sınıf düzeyi, internet kullanım sıklığı ve aylık gelir durumu değişkenleriyle olan ilişkisi incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Giresun Üniversitesi ve Trabzon Üniversitesi’ndeki sosyal bilgiler öğretmen adayları oluştururken, örneklem grubunu ise 2021-2022 eğitim öğretim yılında Giresun Üniversitesi ve Trabzon Üniversitesi’nde eğitim görmekte olan 236 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden olan ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama araçları ise; öğretmen adaylarının kişisel bilgilerini toplamak adına araştırmacı tarafından oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu”, dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi için Som-Vural (2016) tarafından oluşturulan “Dijital Vatandaşlık Ölçeği” ve dijital okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi için Hamutoğlu vd. (2017) tarafından oluşturulan “Dijital Okuryazarlık Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekler dijital ortama aktarılmış ve örneklem grubuna ulaştırılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bilgilere göre sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık ve okuryazarlık düzeyleri yüksek düzeyde tespit edilmiştir. Dijital vatandaşlık düzeyi ve cinsiyet değişkeni arasında anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Üniversiteler, sınıf düzeyleri, internet kullanım sıklığı ve aylık gelir durumu ile dijital vatandaşlık düzeyi arasında ise anlamlı farklılıklar görülmüştür. Yapılan ilişkisel analiz sonucunda ise dijital vatandaşlık ve dijital okuryazarlık arasında birçok boyutta ilişkinin olduğu sonucuna varılmıştır. Tespit edilen bu ilişkiler pozitif yönde; çok yüksek, yüksek, orta ve zayıf düzeyde ortaya çıkmıştır. Bu sonuçların benzer çalışmalarda da görülebildiği tartışılmıştır. Ardından araştırmada elde edilen sonuçlara göre; MEB tarafından dijital vatandaşlık ve boyutlarının tek tek programa dahil edilebileceği gibi öneriler sunulmuştur.

The aim of this study is to examine the digital citizenship levels of preservice social studies teachers in terms of various variables. The personal information and digital citizenship levels of pre-service Social Studies teachers were determined, and the relationship between digital literacy and the variables of gender, university, grade level, frequency of internet use and monthly income was examined. The population of the study consisted of pre-service Social Studies teachers at Giresun University and Trabzon University, while the sample group consisted of 236 pre-service Social Studies teachers studying at Giresun University and Trabzon University in the 2021-2022 academic year. Relational survey method was used in the study. Data collection tools were "Personal Information Form" created by the researcher to collect the personal information of pre-service teachers, "Digital Citizenship Scale" created by Som-Vural (2016) to determine their digital citizenship levels and "Digital Literacy Scale" created by Hamutoğlu et al. (2017) to determine their digital literacy levels. Digital citizenship and literacy levels of pre-service social studies teachers were determined at high level. Significant differences were observed between universities, grade levels, frequency of internet use and monthly income status with digital citizenship level. It was concluded that there is a relationship between digital citizenship and digital literacy in many dimensions. These relationships were found to be positive, very high, high, medium and weak. According to the results obtained in the study some suggestions like that digital citizenship and its dimensions can be included in the program one by one by the MEB made.