Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler dersi öğretmen adaylarının dijital
vatandaşlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Bu doğrultuda
sosyal bilgiler dersi öğretmen adaylarının kişisel bilgileri ve dijital vatandaşlık
düzeyleri belirlenmiş, dijital okuryazarlığın yanı sıra; cinsiyet, üniversite, sınıf
düzeyi, internet kullanım sıklığı ve aylık gelir durumu değişkenleriyle olan ilişkisi
incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Giresun Üniversitesi ve Trabzon
Üniversitesi’ndeki sosyal bilgiler öğretmen adayları oluştururken, örneklem
grubunu ise 2021-2022 eğitim öğretim yılında Giresun Üniversitesi ve Trabzon
Üniversitesi’nde eğitim görmekte olan 236 sosyal bilgiler öğretmen adayı
oluşturmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden olan ilişkisel tarama
yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama araçları ise; öğretmen adaylarının kişisel
bilgilerini toplamak adına araştırmacı tarafından oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu”,
dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi için Som-Vural (2016) tarafından
oluşturulan “Dijital Vatandaşlık Ölçeği” ve dijital okuryazarlık düzeylerinin
belirlenmesi için Hamutoğlu vd. (2017) tarafından oluşturulan “Dijital
Okuryazarlık Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekler dijital ortama aktarılmış ve örneklem
grubuna ulaştırılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bilgilere göre sosyal
bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık ve okuryazarlık düzeyleri yüksek
düzeyde tespit edilmiştir. Dijital vatandaşlık düzeyi ve cinsiyet değişkeni arasında
anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Üniversiteler, sınıf düzeyleri, internet kullanım
sıklığı ve aylık gelir durumu ile dijital vatandaşlık düzeyi arasında ise anlamlı
farklılıklar görülmüştür. Yapılan ilişkisel analiz sonucunda ise dijital vatandaşlık
ve dijital okuryazarlık arasında birçok boyutta ilişkinin olduğu sonucuna
varılmıştır. Tespit edilen bu ilişkiler pozitif yönde; çok yüksek, yüksek, orta ve
zayıf düzeyde ortaya çıkmıştır. Bu sonuçların benzer çalışmalarda da görülebildiği
tartışılmıştır. Ardından araştırmada elde edilen sonuçlara göre; MEB tarafından
dijital vatandaşlık ve boyutlarının tek tek programa dahil edilebileceği gibi öneriler
sunulmuştur.
The aim of this study is to examine the digital citizenship levels of preservice social studies teachers in terms of various variables. The personal
information and digital citizenship levels of pre-service Social Studies teachers
were determined, and the relationship between digital literacy and the variables of
gender, university, grade level, frequency of internet use and monthly income was
examined. The population of the study consisted of pre-service Social Studies
teachers at Giresun University and Trabzon University, while the sample group
consisted of 236 pre-service Social Studies teachers studying at Giresun University
and Trabzon University in the 2021-2022 academic year. Relational survey method
was used in the study. Data collection tools were "Personal Information Form"
created by the researcher to collect the personal information of pre-service teachers,
"Digital Citizenship Scale" created by Som-Vural (2016) to determine their digital
citizenship levels and "Digital Literacy Scale" created by Hamutoğlu et al. (2017)
to determine their digital literacy levels. Digital citizenship and literacy levels of
pre-service social studies teachers were determined at high level. Significant
differences were observed between universities, grade levels, frequency of internet
use and monthly income status with digital citizenship level. It was concluded that
there is a relationship between digital citizenship and digital literacy in many
dimensions. These relationships were found to be positive, very high, high, medium
and weak. According to the results obtained in the study some suggestions like that
digital citizenship and its dimensions can be included in the program one by one by
the MEB made.
