Animasyon Filmlerindeki Şiddet Unsuru: 2014 ve 2015'de Gösterime Giren G sınıfı Animasyon Filmler Üzerine bir Değerlendirme

Abstract

Animasyon filmleri çocukları 80 yıldan uzun bir süredir eğlendirmektedir. İlk canlandırma yıldızı 1920'lerin Felix the Cat karakteridir. Felix, aynı zamanda Amerikan kamuoyuna saatlerden, oyuncaklara farklı ürünlerle sunulan ilk animasyon karakteridir. Bu gelişmeleri Walt Disney'in Disney Brothers' Cartoon Studios'u kurmaları takip etmiştir. Kısa bir sürede Silly Symphoies serisi olarak adlandırılan çizgi yapımlarla Mickey Mouse, Donald Duck ve Pluto ; başta Amerika olmak üzere tüm dünyada tanınan ve üne sahip karakterler olmuşlardır. Animasyon filmleri başlangıçtan günümüze popülaritelerini korumuştur. Bunun yansımalarını gişede elde ettikleri başarıda da görmek mümkündür. Disney'in ilk konulu uzun metraj animasyon filmi olan Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler filmi bütün zamanların en çok hasılat getiren ilk on filminden birisidir. Günümüzde de animasyon filmleri bu başarılarını ve popülaritelerini devam ettirmektedirler. AMinasyon filmler özellikle G ve PG olarak sınıflandırılanlar 4 ile 12 yaş arasındaki izleyici kitlesini hedeflemektedir. Amerika Birleşik Devlet'lerinde filmlerin içeriğini belirli bir izleyici kitlesine uygun olup olmadığını gösteren film sınıflandırma sistemi, 1968 tarihinden bugüne uygulanmaktadır. Bu sistemde G sınıfı genel izleyiciye uygunluğu ifade etmektedir. Bu yapımları çocuklar tarafından izlenmesinde bir sakınca yoktur. Çocuklara yönelik olarak yapılan bu filmlerin içeriğinde şiddet içeren unsurların yer alması araştırmacıların üzerinde durduğu konulardan birisidir. Bu araştırmalarda yapımların içerdiği şiddet unsurlarının neler olduğu; ahlaki anlayışlarının şekillenmesinde ve davranışlarını yönlendirmede şiddetin sahip olduğu rol ve bu şiddet içeriğinin çocukların psikolojisine etkisi ele alınmıştır. Araştırmalarda okul öncesi çocukların çizgi karakterlerin şiddet içeren eylemlerini izlemelerinin ardından agrasif davranışlar sergiledikleri ortaya konulmuştur. Bu bulgular Bandura'nın sosyal öğrenme teorisini destekler niteliktedir. Teori çocukların diğerlerinin eylemlerini ve bunların sonuçlarını gözlemleyerek davranışları öğrendiklerini iddia etmektedir. Şiddet içeren yapımların çocukların davranışları üzerinde uzun vadede olan etkileri konusu da önem taşımaktadır. Araştırmacılar bu türde içeriğe maruz kalan çocukların tahrik edildiklerini ve bu enerjilerini başka bir aktiviteye belki de kendi sosyal çevrelerine uygun olmayan bir davranışa dönüştürebileceklerini ifade etmektedirler. Çocuklar izlediklerinin gerçek hayattaki durumların doğru bir şekilde temsili olduğunu düşünebilmekte ve gerçek dünyadaki şiddet hakkında çarpık bir görüş geliştirebilmektedirler. Çocukların önemli eğlence kaynaklarından biri olan animasyon filmlerdeki şiddet unsurunu ele alan çalışma çerçevesinde 2014-2015 yıllarında sinemalarda gösterime giren G sınıflandırmasındaki animasyon filmler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Bu filmlere İMDb: İnternet Movie Database'de yapılan araştırma sonucunda ulaşılmıştır. Çalışmada değerlendirilen 10 animasyon filmin toplam süresi 702 dakika olup 10 kategoriden oluşan bir veri toplama formu bunları incelemekte kullanılmıştır. Ele alınan filmlerin isimleri şu şekildedir: Rio, The Hero of Color City, Agent F.O.X , The Boxcar Children, My Little Pony, The pirate Fairy, Maya The Bee Movie, Frozen in Time, Curious George ve Ooops! Noah is Gone. Bu filmlerin tamamı G sınıflamasında olup, bu kategoride çok fazla film gösterime girmediği belirtilmektedir. Filmlerin içeriklerine bakıldığında konu olarak çeşitlilik gösterdikleri görülmektedir. Çevrenin korunması, ailenin önemi, arkadaşlığın değeri, ait olunan grup değerlerinin yüceltilmesi ve birlikten kuvvet doğar teması ele alınan filmlerde işlenen konular içerisinde yer almaktadır. Filmin ana mesajının aktarılmasında başroldeki karakterin yanı sıra hem yardımcı hem de kötü karakterler önem taşımaktadır. Kötü karakterlerin kötülüklerine yapılan vurgu bu davranış türünün onaylanmadığı ve düzeltilmesi gerektiğinin belirtilmesi açısından gerekli görülmektedir. Çocuklara yönelik olarak yapılmış olan bu animasyon filmlerin içeriğinde şiddet öğelerine odaklanan çalışmada, izlenen filmlerin biri hariç hepsinde şiddet unsurunun varlığı bulgulanmıştır. Toplamda 4096 saniyelik şiddet içeriğin filmlerde yer aldığı yapılan analizin sonucunda ortaya çıkmıştır. Çalışmada ele alınan filmlerdeki şiddet unsurunun fiziksel şiddetten, sözlü ve psikolojik şiddete kadar çeşitlendiği görülmektedir. Uygulanan şiddetin cisimlerin fırlatılmasından, bıçakların, kılıçların savrulmasına, sihirli tozların zarar vermek amacıyla kullanılmasından, bireyin alaycı sözlerle aşağılanmasına, fiziksel temasla arbededen, gruptan dışlanıp uzaklaştırmaya kadar çeşitlilik taşıdığı bulunmuştur.Animasyon filmlerde şiddeti uygulayan karakterlerin özelliklerine bakıldığında bunların yalnızca kötü karakterler olmadığı içlerinde iyi ve nötr karakterlerin de yer aldığı tespit edilmiştir. Kötülükle mücadele eden iyi karakterler de sıraları geldiğinde şiddet uygulamaktadırlar. Erkekler, kadınlar, çocuklar, hayvanlar, özel güçlere sahip periler, boya kalemleri ve canavarlar şiddetin hem öznesi hem de nesnesi konumundadırlar. Filmlerde espirili bir şekilde kullanılan ifadelerin karakterlerin kişilik özelliklerini ve fiziksel özelliklerini yerici olabildiği; bunun hem iyi karakterler hem de kötü karakterler tarafından kullanıldığı görülmektedir. Animasyon filmleri içeriğindeki şiddet içeren unsurların çocukların üzerindeki etkileri konusunda araştırmacıların ortaya koyduğu bulguları da göz önünde bulundurarak ciddi bir şekilde ortadan kaldırılması yönünde adımların atılması gerekmektedir. Özellikle çalışma çerçevesinde ele alınan G sınıfındaki filmler, çocukların tek başlarına ya da aileleriyle birlikte izleyebileceği , kullanılan dil ve şiddet öğeleri açısından en masum olanlarıdır. Bu filmlerin içeriğinde şiddete rastlanması; şiddettin türüne, uygulayanına ve uygulayış amacına bakılmaksızın göz yumulmaması gereken bir olgu olduğunu hatırlatıcı niteliktedir.