Sözlü edebiyattan başlayıp günümüze kadar çoğalarak gelen atasözlerinin
Kazan-Tatar Türkçesi ve Özbek Türkçesinde yer alanları, farklı kaynaklardan
taranarak karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Kıpçak grubunda yer alan Kazan
Tatar Türkçesi ve Karluk grubunda yer alan Özbek Türkçesi atasözlerindeki
hayvan adlarının birbirleriyle olan ses, biçim ve anlam özelliklerinin benzerlik ve
farklılıkları bu çalışmada incelenmiştir.
Türk dilinin farklı grup lehçelerinde yer alan ve farklı coğrafyalarda
yaşayan bu iki Türk lehçesinin atasözleri, bazı ses ve biçim farklılıkları hariç
birbirine benzemektedir. Hayvanların atasözlerindeki anlamları ise iki lehçe içinde
aynıdır. Bulundukları coğrafyaya göre hayvan adlarının zikredilişi farklılık
göstermektedir. Atasözlerinde geçen hayvan adlarının almış olduğu eklerin ses
değişiklikleri hariç aynı olduğu tespit edilmiştir. Kazan-Tatar Türkçesi ve Özbek
Türkçesi atasözlerinde geçen hayvan adlarına en fazla ilgi hal eki ve diğer hal
ekleri eklenmektedir. İyelik ekleri, çokluk eki, aitlik eki ve isimden isim yapan
eklerin bazılarına da atasözlerinde geçen hayvan adlarında rastlanmaktadır.
Atasözlerinde geçen hayvan adlarının zikrediliş çokluğuna göre tablosu ve
hayvan adları sözlüğü, Kazan-Tatar Türkçesi ve Özbek Türkçesi için ayrı olarak
sonuç kısmından sonra yer almaktadır.
Beginning with oral literature and continuing with the ever-increasing
usage till today, the proverbs in Kazan-Tatar Turkish and Uzbek Turkish are
coparatively examined with different scanned sources. The similarities and
differences between the features of the proverbs made of animal names in terms of
sound, form and meaning in Kazan-Tatar Turkish in the Kipchak group and
Uzbek Turkish in the Karluk group are examined in this study.
These two Turkish dialect proverbs that are in different dialect groups and
live in different regions resemble each other except some sound, form and
meaning distinctions. However, the meanings of the animals in the proverbs are
the same in both dialects. Pronunciation of the animal names changes in relation
to the region they are used. It was determined that the formatives of the animal
names in the proverbs are the same except fort he sound changes.
According to the pronunciations of the names of the animals, the
dictionary of animal names and chart for Kazan-Tatar Turkish and Uzbek Turkish
which are mentioned in the proverbs is located separately after the conclusion
part.