Düşünen bir varlık olan insanoğlu çoğu zaman geleceğe yönelik tasarımlarda
bulunur, bu noktadaki temel arzusu daha iyi ve güzel bir yaşama kavuşma ve ulaşma
arzusudur. Bu doğrultudaki tasarımlarını ütopya olarak adlandırılan eserlerle farklı
dönemlerde ortaya koymuşlardır. Literatürde ilk kullanımı yaklaşık olarak 150 yıl
öncesine dayanan distopya ise karanlık bir gelecek kurgusu şeklinde çok kısa olarak
nitelendirilebilir. Ütopyalarda, mevcut ya da muhtemel sorunlar çözüm yolları aranarak
nasıl daha iyi bir toplum oluşturur teması işlenirken, distopyalarda mevcut durum ya da
muhtemel gelişmelerin ortaya çıkarabileceği sonuçların ağır bir biçimde ortaya
konulması amaçlanmaktadır.
Çalışmanın birinci bölümünde, ütopya kavramı ile birlikte klasik ütopyalar
hakkında genel bir değerlendirme yapılarak, yazınsal alandaki ütopik eserlerin bazıları
çeşitli açılardan ele alınmıştır. Đkinci bölümde, distopya kavramı ile çok kısa bir şekilde
ele alınmış akabinde çağdaş distopyalar hakkında genel bir değerlendirme yapılarak
yazınsal boyutta distopik eserlerin bazıları hakkında çeşitli değerlendirmelerde
bulunulmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, sinema bağlamında kült olarak kabul
edilen ve çalışma kapsamında ortaya konulan temel distopik öğelerin tamamını içeren
distopik filmlerin bazıları ile temel distopik öğelerin tamamını olmasa da bazılarını
barındıran çeşitli filmler hakkında kısaca bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Sonuç
bölümünde ise distopik yapılanmaların farklı yönleri olarak ifade edilebilecek olan
iktidar, ideoloji, toplumsal denetim ve gözetim kavramlarının sinemadaki yansımaları
ile birlikte ve çevre felaketleri, dünya dışı canlılar gibi çeşitli faktörler de ele alınarak
sinema alanında distopyanın kısa bir değerlendirilmesi ortaya konulması amaçlanmıştır.,
Human being who is a rational being often has a desing prudentially, their basic
desire at this point is to reach and attain better and more beautiful life. They revealed
their designs which are named as utopia at different times. Dystopia, of which the first
usage in the literature that goes back nearly 150 years, is in the form of a dark future
fiction can be regarded as too short. In utopia, how revealed a better society theme is
being processed by searching a solution for existing or potential problems, in dystopia
current situation or possible developments of the results are aimed to reveal heavily.
In the first part of the study, an overall assessment was conducted on classical
utopias along with the utopia concept. Afterwards, some utopian works in the literary
field were handled and were tried to examine from various aspects. In the second part,
the concept of dystopia was handled in a very short way afterwards a general evalution
was made on contemporary dystopias and evaluation was examined on some dystopic
works in literary dimension. In the third part, it was tried to give brief information about
various movies, which are considered cult in the context of cinema and are put forward
within the scope of the study, about some dystopic movies which include all of
fundamental dystopic elements and various movies which include some but not all of
fundamental dystopic elements. In the conclusion part, it is tried to put forward a short
evaluation of dystopia in cinema by considering power, ideology, social control and
surveillance concepts’ reflections, which may express different directions of dystopic
embodiments, and also various elements such as environmental disasters and
extraterrestrial creatures.
