Abstract:
İlyas Esenberlin’in Köşpendiler adlı üçlemesinin 3. Kitabı olan ‘’Kahar’’
yazarın gerek tarihi belgeleri gerekse derleme metodu ile oluşturmuş olduğu olay
çevresinde gelişen bir edebi metindir. Bu üçlemenin son kitabında Sultan Kenesarı’nın
Ruslara ve Kazak Türklerinin içerisinde bağımsızlığa karşı çıkan gruplara karşı verdiği
mücadele anlatılmaktadır.
Orta Cüz adıyla anılan yani Kazak boy teşkilatına göre üç farklı soy birliğinden
birini temsil eden orta ordanın lideri olan Sultan Kenesarı Abılay Han’ın ölümünden
sonra bayrağı devralmış ve onun gerçekleştirmiş olduğu milli mücadelenin devam
etmesini sağlamıştır. Bu mücadele sırasında birçok yerde Ruslara karşı ayaklanmalar
gerçekleşirken bir çok bölge de Rusların gönderdiği askeri birlikler yenilgiye
uğratılmıştır.
Tabi her devlette olduğu gibi Kazak hanlığının bu döneminde de içte
bağımsızlığa karşı çıkanlar olmuş Sultan Kenesarı’da zaman zaman bunlarla mücadele
etmek zorunda kalmıştır. Bu mücadele yer yer aşk ve ihtiraslara sahne olmuş yer yer de
mücadelenin kanlı sayfalarına ışık tutmuştur.
Ayrıca Roman türünün oluşumu gereği olayın akışı çerçevesinde sunula bazı
kurgular okuyucuyu etkilemek adına Kazak Türklerinin milli gelenekleri hakkında
önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu bilgilerde İlyas Esenberlin’in yazmış olduğu
Köşpendiler adlı üçlemenin aynı zamanda folklorik unsurlar hakkında bize bilgi veren
bir kaynak olduğu unutulmamalıdır.
Kahar adlı bu romanın bizlere daha iyi tanıtmış olduğu Sultan Kenesarı’nın
atasından devralarak başlattığı Ruslara karşı mücadelesinin sonunda Kırgız Türkleri
tarafından öldürülmesi ise Kazak tarihi ve daha geniş pencerede Türk tarihinin bizlere
ders çıkarmamız için miras bıraktığı önemli bir husus olarak okuyucuya sunulmaktadır.
Bu tez çalışmasında Kazak Türklerinin dili, tarihi, kültürü ortaya konularak İlyas
Esenberlin tarafından kaleme alınan ‘’Kahar’’ romanı incelenmeye çalışılmıştır.