Bu çalışmada, Rol ve Gönderim Dilbilgisi (RGD)nin kuramsal ilkeleri doğrultusunda
Türkçedeki basit ve karmaşık ad öbekleri ele alınmaktadır. RGD sözdizimi,
anlambilim ve edimbilim etkileşiminin farklı dilbilgisel dizgelerde betimlemesini
amaçlar. Tümcenin temel kurucu birimleri yüklemi içeren çekirdek ‘nucleus’,
çekirdek ve yüklemin üyelerini içeren öz ‘core’ ve yükleme bağlı olmayan üyeleri
kapsayan dış ‘periphery’ katmandır. Öz, çekirdek ve tümce dışı unsurlar her doğal
dilin sahip olduğu evrensel özelliklerdir. Katmanlı yapının gösteriminde eylem yüklemi,
üst katmanda ise çekirdeği oluşturmaktadır. Yükleme bağlı unsurlar özü meydana
getirmekte, dış unsurlar da öze bağlanmaktadır. Bütün üyeler en üst düzeyde
tümceyi oluşturur. RGD’de, AÖ ve tümce arasındaki temel benzeşme, her ikisinin
de katmanlı yapıya sahip olması ve her ikisinde de katmanları niteleyen işlemcilerin
bulunmasıdır. AÖ’nün katmanlı yapısında, bir adsal çekirdek ile adsoyludan
türemiş karmaşık yapının üyeleri ve bir çekirdekten ibaret olan adsal bir öz vardır.
In this study, Turkish simple and complex phrase nouns are studied within the
theoretical principles of the Role and Reference Grammar. RRG aims to describe
syntax, semantics and pragmatic interaction within various grammatical systems.
The main constituent elements of the clause are nucleus that containing the
predicate, the core that contains predicative arguments and the periphery layer that
contains arguments non-predicative. Core, nucleus and peripheral argument are
universal characteristics of every natural language. In demonstrating the layered
structure, the verb creates the predicate and in the upper level forms the nucleus.
Predicative arguments form the core. Peripheral argument is being connected to
the core. All the elements form the sentence in the upper level. There are
fundamental similarities in the structure of NPs and clauses, especially when the
NPs are complex derived nominal. The primary correspondence between NPs and
clauses in RRG is that both have a layered structure and in both there are
operators modifying the layers. In the layered structure of the NP, there is a
nominal nucleus and a nominal core consisting of the nucleus and the arguments of
a complex derived nominal.
