Şeyhülislam Medhiyelerinde İdeal Din Adamı Portresi

Abstract

Tezimizde II. Murat zamanından itibaren Osmanlı Devleti’nde karşımıza çıkan şeyhülislâmlık makamı ve bu makamda bulunan şeyhülislâmlara divan şairinin bakış açısını değerlendirmeye çalıştık. Şeyhülislâmlık makamı, şeyhülislâmların ve müftülerin hayatları ayrıntılı bir şekilde incelenerek Osmanlı Devleti’nin ilk şeyhülislâmından sonuncusuna kadar kişilerin tamamı hakkında bilgi edinildi. Edinilen bu bilgiler ışığında Şeyhülislâmlar tanınmaya çalışıldı. 16 ve 19. yüzyıl arasındaki divan şairlerinin belli sayıdaki eseri taranarak divanlardaki kaside, kıt’a ve tarih manzumeleri dikkatle incelendi. Bu inceleme sonunda bir şeyhülislâm portresi çıkarılmaya çalışıldı. Konuya uygun beyitler bu çalışmaya dâhil edildi. Çalışmamız sonuç ve kaynakça hariç olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde şeyhülislâmlık makamı, şeyhülislâmlar ve müftüler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca bu bölümde şiir yazılan şeyhülislâmlar ve hangi şairin hangi şeyhülislâma şiir yazdığı da gösterilmiştir. İkinci bölümde divan şairlerinin şiirlerinden hareketle beyitler yorumlanarak ideal şeyhülislâm portresi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise şeyhülislâmlara ve müftülere yazılan şiir örneklerinden bir seçki oluşturulmuştur. Çalışmamızda divan şairlerinin eserlerinden yola çıkılarak şeyhülislâmlık makamı, şeyhülislâmların ve müftülerin özellikleri, bu kişilerde bulunması gereken vasıflar belirlenmeye çalışılacaktır.

In this thesis, The authority of shaykh-al-islam that we see in the Ottoman Empire since II. Murat and the Ottoman poets' point of view to the authority of shaykh-al-islam and the shaykh-al-islams are tried to be analysed. The authority of shaykh-al-islam, the lives of shaykh-al-islams and muftis are all analysed detailly. The information about all shaykh-al-islams from the first one to the last in the Ottoman Empire is tried to be found out. Shaykh-al-islams are tried to be identified in the light of all these information. The ode, quatrain and historical poems in Ottoman poetry are detailly analysed by searching a certain number of poets' works between the 16th and the 19th centuries. As a result of this analysis, a portrait of shaykh-al-islam is tired to be sketched. Suitable couplets are included in this study. This study consists of three parts except result and references. In the introduction part, the information about the authority of shaykh-al-islam, shaykh-al-islams and muftis are presented. Also, in this part, those shaykh-al-islams to whom poems were written and which poets wrote poems to which shaykh-al-islams is studied. . In the second part, a portrait of shaykh-al-islam is introduced by interpreting couplets with reference to Ottoman poetry. In the third part, an anthology of poetry samples that were written to shaykh-al-islams and muftis are presented. In this study, the authority of shaykh-al-islam that Ottoman poets tried to represent in their works, the characteristics of shaykh-al-islams and muftis and the qualifications they should have are all tried to be analysed.