Bu çalışmada, fındıkta destek sulamanın yaprak ve meyvede besin elementi konsantrasyonu üzerine etkisi ve en uygun yaprak örnekleme zamanını belirlemek için besin elementlerinin sezonsal değişiminin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla, fındık gelişim periyodu olan nisan-eylül ayları arasında alınan yaprak örneklerinde besin elementlerinin (N, P, K, Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, Mn, B) sezonsal değişimi belirlenmiştir. Ayrıca fındıkta 3 farklı gelişim döneminde (döllenme sonu ve meyve tutumu (D1), tohum taslağı gelişimi (D2), hasat olumu önü (D3)), 5 farklı destek sulamanın (SK: Kontrol, ST: D3’de sulama, SM+H: D1 ve D2’de sulama, SM+H+T: D1, D2 ve D3’de sulama, SH+T: D2 ve D3’de sulama) yaprak ve meyvelerin besin elementi konsantrasyonları üzerine etkileri araştırılmıştır. Fındık yapraklarında yapılan besin elementi analiz sonuçlarına göre tüm makro ve mikro elementlerin sezonsal olarak değişkenlik gösterdiği ve yıl×ay interaksiyonunun istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre yaprakların besin elemeti konsantrasyonları; N %1.946-2.717, P %0.182-0.318, K %0.532-1.211, Ca %1.513- 2.413, Mg %0.301-0.545, Fe 101.1-352.4 mg kg-1 , Cu 5.90-12.33 mg kg-1 , Zn 19.70- 37.20 mg kg-1 , Mn 517.7-1193.5 mg kg-1 ve B 41.54-93.79 mg kg-1 arasında dağılım göstermiştir. Destek sulama ile yapraklarda besin elementi konsantrasyonları arasındaki ilişkiler incelendiğinde; yıllara göre değişiklik göstermesine rağmen sulama uygulamalarının yapraklarda N, K, Ca, Mg, Zn ve B konsantrasyonlarına istatistiksel olarak etkisi önemli olurken; P, Fe, Cu ve Mn konsantrasyonlarına etkisinin önemli olmadığı belirlenmiştir. Destek sulamanın fındık meyvesinin besin elementi konsantrasyonu üzerine etkileri incelendiğinde; N, K, Ca, Fe, Cu ve Zn III konsantrasyonlarının sulamadan önemli ölçüde etkilendiği, P, Mg, Mn ve B konsantrasyonları üzerine ise sulamanın etkisinin olmadığı saptanmıştır. Fındık meyvesinde besin elementi konsantrasyonlarının; N %3.012-3.276, P %0.406-0.507, K %0.714-0.990, Ca %0.053-0.090, Mg %0.163-0.201, Fe 32.43-51.38 mg kg-1 , Cu 16.87-21.35 mg kg-1 , Zn 14.93-19.80 mg kg-1 , Mn 77.62-110.95 mg kg-1 ve B 32.09- 45.46 mg kg-1 arasında dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Destek sulama konuları açısından SM+H ve SM+H+T sulama konularının fındıkta besin elementi konsantrasyonu üzerine olumlu etkileri olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, fındık bitkisinde besin elementi noksanlıklarının belirlenmesi için en uygun dönemin hasat olumu önü dönemi olan temmuz ayı olduğu ve mayıs, haziran ve temmuz (SM+H+T) aylarında yapılan destek sulamanın fındıkta mineral beslenme üzerine olumlu etkileri olduğu söylenebilir
In this study, it was aimed to reveal the effect of supplemental irrigation on nutrient concentration in leaves and fruits in hazelnut and present the seasonal variation of nutrients in order to determine the most appropriate leaf sampling time. For this purpose, seasonal changes of nutrients (N, P, K, Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, Mn, B) were determined in leaf samples taken between april and september, which is the hazelnut development period. In addition, effects of 5 different supplemental irrigation (SK: Control, ST: irrigation in D3, SM+H: irrigation in D1 and D2, SM+H+T: irrigation in D1, D2 and D3, SH+T: irrigation in D2 and D3) on nutrient concentrations of leaves and fruits has been investigated in 3 different growth periods (end of fertilization and fruit set (D1), ovule development (D2), pre-harvest formation (D3)) in hazelnut. According to the nutrient analysis results of hazelnut leaves, it was determined that all macro and micro elements vary seasonally and the year × month interaction was statistically significant. The results of the research revealed that the nutrient concentrations of the leaves varied between N 1.946-2.717%, P 0.182-0.318%, K 0.532-1.211%, Ca 1.513- 2.413%, Mg 0.301-0.545%, Fe 101.1-352.4 mg kg-1 , Cu 5.90-12.33 mg kg-1 , Zn 19.70- 37.20 mg kg-1 , Mn 517.7-1193.5 mg kg-1 and B 41.54-93.79 mg kg-1 . When the relation between supplemental irrigation and nutrient concentrations in the leaves are examined; although it varies according to years, irrigation practices have a statistically significant effect on N, K, Ca, Mg, Zn and B concentrations in the leaves; while the effect on P, Fe, Cu and Mn concentrations was not significant. When the effects of supplemental irrigation on the nutrient concentration of hazelnut fruit were examined; It was determined that N, K, Ca, Fe, Cu and Zn concentrations were significantly affected by irrigation, while irrigation had no effect on P, Mg, Mn and B concentrations. It was determined that nutrient concentrations in hazelnut fruit ranged between N 3.012-3.276%, P 0.406-0.507%, K 0.714-0.990%, Ca 0.053-0.090%, Mg 0.163-0.201%, Fe 32.43-51.38 mg kg-1 , Cu 16.87-21.35 mg kg-1 , Zn 14.93-19.80 mg kg-1 , Mn 77.62-110.95 mg kg-1 and B 32.09-45.46 mg kg-1 . In terms of supplemental irrigation issues, it was determined that SM+H and SM+H+T irrigation issues had positive effects on the nutrient concentration in hazelnut. As a result, it can be said that the V most suitable period for the determination of nutrient deficiencies in hazelnut plant is july, which is the pre-harvest period, and supplementary irrigation in may, june, and july (SM+H+T) has positive effects on mineral nutrition in hazelnut.
