Kolza (Brassica napus L.) Türkiye’de önemli bir alternatif yağ bitkisidir ve
üretimi son birkaç yıl içinde çok önemli düzeyde artış göstermiştir. Bu araştırma, üç
kışlık kolza çeşidinde (Nelson, Bristol ve ES Hydromel) farklı sıralıklarının (15,
30, 45 ve 60 cm) verim, verim unsurları ve yağ oranı üzerine etkisini belirlemek
amacıyla Ordu ilinde 2010-2011 yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. Tarla
denemesi, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme desenine göre, ana
parsellere çeşitler ve alt parsellere sıra arası uygulamalar yerleştirilerek, üç tekerrürlü
olarak düzenlenmiştir. Çalışmada bitki boyu, yan dal sayısı, kapsül sayısı, kapsül
uzunluğu, kapsülde tohum sayısı, bin tane ağırlığı, protein oranı, yağ oranı, tohum
verimi ve yağ verimi incelenmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre; bitki boyu, yan dal sayısı, kapsül sayısı ve yağ
oranında çeşitlerin etkisi önemli bulunmuştur. Buna karşılık, sıra aralıklarının etkisi
bitki boyu, yan dal sayısı, kapsül sayısı, bin tohum ağırlığı, protein oranı ve tohum
veriminde önemli çıkmıştır. Kapsül uzunluğu ve kapsüldeki tohum sayısı çeşit ve sıra
aralığından etkilenmemiş, çeşit x sıra arası interaksiyonu incelenen bütün özelliklerde
önemsiz bulunmuştur. Yağ oranı sıra aralıkları ve çeşitlere göre sırasıyla % 46.22-46.97
ve % 45.40-47.45 sınırları arasında değişim göstermiştir. Tohum verimi, sıra arası
mesafe azaldıkça çok önemli derecede artmış ve 15 cm sıra arasından (329.84 kg/da),
60 cm sıra arasına (186.34 kg/da) göre % 177 daha fazla verim elde edilmiştir. Dar sıra
aralıklarında (15 ve 30 cm) yağ verimi, geniş sıra aralıklarına (45 ve 60 cm) göre daha
yüksek olup, en yüksek yağ verimi (150.75 kg/da) 15 cm sıra aralığından alınmıştır.
Rapeseed (Brassica napus L.) is an important oilseed crop in Turkey and its
production has increased dramatically during the past few years. This study was carried
out to determine the effect of different plant densities (15, 30, 45 and 60 cm row
spacings) on yield, yield components and oil ratio in three winter rapeseed cultivars
(Nelson, Bristol and ES Hydromel) in Ordu province in 2010-2011 growing season. The
field experiment was set up as split plot in randomized complete block design with three
replications and the cultivars were assigned to main plots while the plant densities to
subplots. Plant height, the number of branches and capsules, capsule length, seed
number per capsule, thousand seed weight, protein and oil content, seed and oil yield
were evaluated in the study.
The results revealed that the effect of cultivars was significant on plant height,
branche and capsule numbers and oil ratio. The effects of row spacings, however, were
significant on plant height, the number of branches and capsules, thousand seed weight,
protein ratio, seed yield and oil yield. Capsule lenght and number of seed per capsule
were neither affected by cultivars nor by row spacings. Interaction effect of cultivars by
row spacings was insignificant for all studied traits. Oil content varied within the range
of 46.22-46.97% for row spacings and 45.40-47.45% for cultivars. Seed yield increased
significantly with decreasing row spacings with the 15-cm row spacing (3249.4 kg ha-1
)
producing 177% higher yield than the 60-cm row spacing (1863.4 kg ha
-1 ). Oil yield was significantly higher in narrow rows (15 and 30 cm) than in wide rows (45 and 60
cm) with the highest (1507.5 kg ha-1
) at the 15-row spacing.
