Sentetik antioksidanların gıdalarda kullanımının sınırlandırılması sebebi ile ilaç ve gıda endüstrisinde
kullanılmak üzere koruyucu nitelikli doğal kaynaklı antioksidanların geliştirilmesine büyük ilgi söz
konusudur. Ayrıca enzim inhibitörü potansiyeline sahip doğal bileşikler de ilaç endüstrisi açısından ilgi
çekicidir. Bu niteliklere sahip doğal kaynakların başında mantarlar gelmektedir çünkü fonksiyonel
gıdalar olarak nitelendirilen mantarlar zengin nutrasötik kaynağıdırlar.
Bu bilgiler ışığında bu tez çalışmasında Ordu ilinden toplanan yabani ve yenilebilir Cantharellus
cibarius, Lactarius deliciosus ve Lactarius pyrogalus mantar türlerinin antioksidan aktivitelerinin ve
kolinesteraz, tirosinaz ve üreaz inhibisyon potansiyellerinin belirlenmesi amaçlandı. Bu amaçla metanol
ile ekstrakte edilen 3 farklı mantar örneğinin toplam antioksidan aktiviteleri ortalama olarak
29.71 mg AA/g ekstrakt olarak hesaplanırken en küçük SC50 değeri (1.930 mg/mL) ile en yüksek DPPH
serbest radikal süpürme aktivitesi L. pyrogalus türü için hesaplandı. Her üç mantar numunesi için
hesaplanan indirgeyici güç potansiyeli birbirine eşdeğer bulunurken, organizmada istenmeyen
reaksiyonlara yol açabilecek Fe2+ iyonu ile şelat oluşturma potansiyeli açısından C. cibarius türü daha
etkilidir. Öte yandan çalışmanın diğer kısmında test edilen örneklerin enzimatik antioksidan aktiviteleri
incelenmiş olup ticari karşılıklarına göre etkin olmamakla birlikte süperoksit dismutaz, katalaz ve
peroksidaz aktiviteleri açısından C. cibarius diğer iki türe göre daha üstün niteliklere sahiptir. Biyolojik
antioksidan kapasitenin değerlendirilmesinin bir başka önemli yolu olarak uygulanan indüklenmiş lipid
peroksidasyonunun önlenmesi testinin sonucuna göre 0.1 mg/mL konsantrasyonundaki mantar
numunesi ekstraktları arasında yine C.cibarius yaklaşık olarak %13 ile en yüksek değere sahiptir. Öte
yandan Alzheimer ve Parkinson başta olmak üzere cilt kanserine varan nitelikte deri rahatsızlıkları ile
mide kanserine varan ölçüde Helicobacter pylori kaynaklı pek çok rahatsızlığın tedavisinde enzim
inhibitörü potansiyelleri sayesinde ilaç değerine sahip olabilmeleri umuduyla test edilen mantar
numuneleri arasında Lactarius türlerinin daha etkin sonuçlara sahip olduğu görülmektedir.
Tüm doğal kaynaklar gibi Ordu yöresinden elde edilen mantar numunelerinin yetiştiği bölgenin ekolojik
özelliklerine bağlı olarak içerdiği baskın metabolitlerin türlerinin ve miktarlarının farklılık göstermesi
sebebiyle antioksidan aktivite ve enzim inhibisyonu potansiyellerinde farklı bulgular elde edilmiştir.
Ayrıca elde edilen veriler literatürle kıyaslandığında pek çok bitkisel kaynaktan üstün niteliklere sahip
olduğu ortaya konulmuş olup, bu tez çalışması ile elde edilen bulgular gıda, kozmetik, ilaç ve tıp
alanlarında yararlanılabilecek bir kaynak olarak literatüre önemli bir katkı sağlamakla birlikte benzer
çalışmalara ışık olabilecek niteliktedir.
Due to the limited use of synthetic antioxidants in food, there is great interest in the development of
naturally occurring antioxidants for use in the pharmaceutical and food industries. Furthermore, natural
compounds with enzyme inhibitor potentials are also of interest in terms of the pharmaceutical industry.
Mushrooms are the leading natural resources with these qualities among the other natural sources,
because the mushrooms, which are characterized as functional foods, are a rich source of nutraceuticals.
In the light of this information, it is aimed to determine the antioxidant activities and cholinesterase,
tyrosinase and urease inhibition potentials of wild and edible Cantharellus cibarius, Lactarius
deliciosus and Lactarius pyrogalus mushroom species collected from Ordu province in present thesis
study. For this purpose, the total antioxidant activities of 3 different mushroom samples extracted with
methanol were calculated as 29.71 mg AA / g extract on average, and the highest DPPH free radical
scavenging activity with the smallest SC50 value (1.930 mg/mL) was calculated for L. pyrogalus.
Calculated reducing power values for three mushroom species were found to be equivalent to each other,
whereas C. cibarius is more potent in terms of chelating potential with the Fe2+ ion, which may lead to
undesirable reactions in the organism. On the other hand, the enzymatic antioxidant activities of the
tested samples were investigated in the other part of the study and although they were not effective
according to their commercial counterparts, C. cibarius has superior qualities in terms of superoxide
dismutase, catalase and peroxidase activities according to the other two species. According to the result
of the induced lipid peroxidation inhibition test, another important way of assessing the biological
antioxidant capacity, C. cibarius, has also the highest value of approximately 13% among the mushroom
sample extracts at a concentration of 0.1 mg / mL. On the other hand, Lactarius species seem to have
more effective results among the mushroom samples tested in hopes that they could have drug value
due to enzyme inhibition potential on various diseases especially Alzheimer and Parkinson, and skin
disorders to skin cancer and many diseases results from Helicobacter pylori to stomach cancer.
The results obtained lead to different findings in terms of antioxidant activity and enzyme inhibition
potentials because the species and amounts of the predominant metabolites contained in the muhroom
samples obtained from Ordu region are different depending on the ecological characteristics of the
region like all other natural sources. In addition, it has been shown that the obtained data have superior
qualities from many herbal sources when compared to the literature and the findings obtained by this
thesis study can be a light for similar studies with providing an important contribution to the literature
as a resource to be used in food, cosmetics, medicine and medicine fields
