Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Astronomi Konularının Öğretimi Öz-Yeterlik İnançları: Bir Karma Yöntem Araştırması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, fen bilimleri öğretmenlerinin astronomi konularının öğretimine yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesidir. Bu amaç kapsamında, öncelikle fen bilimleri öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarını ölçmek için, 5’li likert yapısına sahip olan “Astronomi Konularının Öğretimi Öz-Yeterlik İnanç Ölçeği” geliştirilmiştir. Ölçeğin geliştirilme aşamasında, taslak ölçeğin kapsam geçerliği için uzman görüşü alınmış elde edilen veriler kappa istatistiği formülleri kullanılarak değerlendirilmiştir. 41 maddeden oluşan taslak ölçeğin geçerlik, güvenirlik ve madde analizleri yapılmıştır. Asıl uygulamaya hazır hâle getirilen ölçeğin, 3 alt boyut ve toplam 13 maddeden oluştuğu tespit edilmiştir. Ayrıca ölçeğin tamamın ait cronbach alfa değerinin 0.84, astronomi öğretimiyle öğrenci kazanımları alt boyutunun 0.90, astronomi öğretiminde öğretim stratejileri alt boyutunun 0.83 ve astronomi öğretiminde zorlanma alt boyutunun 0.83 olduğu saptanmıştır. Araştırmanın örneklemi 2016-2017 eğitim öğretim yılında Ordu ilindeki merkez ve bazı ilçe (Ünye ve Fatsa) ortaokullarda görev yapan 106 fen bilimleri öğretmeninden oluşturmaktadır. Araştırmada karma yöntem araştırmalarından açımlayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, SPSS-22.0 ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde uygulanacak test tekniğinin belirlenmesi için öncelikle ölçeğin tamamı ve alt boyutlarına ilişkin normallik testi ve grupların varyans homojenliği sınanmıştır. Bu boyuta ait verilerin analizinde, betimsel istatistik analiz; parametrik testlerden bağımsız gruplar t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA); parametrik olmayan testlerden mann-whitney u testi ve kruskal wallis h testi kullanılmıştır. Nitel yöntemle elde edilen verilerin analizinde, içerik ve betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre fen bilimleri öğretmenlerinin ölçeğin tamamına ilişkin öz-yeterlik inançlarının orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğin alt boyutlarından elde edilen bulgulara göre, fen bilimleri öğretmenlerinin astronomi konularının öğretim stratejilerine ilişkin öz-yeterlik inançlarının düşük düzeyde, astronomi konularının öğretiminde zorlanmaya ilişkin öz-yeterlik inançlarının yüksek düzeyde ve astronomi öğretimiyle öğrenci kazanımlarına ilişkin öz-yeterlik inanç düzeylerinin orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte cinsiyet (AKÖS alt boyutu için) ve astronomi etkinliğine katılım (ölçeğin tamamı için) değişkenlerinin öğretmenlerin öz-yeterlik inançlarının istatistiksel olarak anlamlı şekilde farklılaştığı; ancak ölçeğin tamamı ve alt boyutları açısından öğretmenlerin öğrenim durumu, mesleki kıdemi, mezun olunan fakülte/ yüksekokul türü ve astronomi dersi alım durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Nitel verilerden elde edilen sonuçlara göre, fen bilimleri öğretmenlerinin astronomi konularında öğretim stratejileri yeterlikleri görüşlerine ilişkin çoğunlukla “kısmen yeterli”, astronomi öğretimiyle öğrenci kazanımlarına ilişkin “kısmen yeterli” ve astronomi konularının öğretiminde zorluklarla başa çıkma yeterliklerine ilişkin ise “yetersiz” ve “kısmen yeterli” arasında görüş belirttikleri tespit edilmiştir. Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında, gerek uygulayıcılara gerekse araştırmacılar için öneriler sunulmuştur.

The purpose of this research is to examine the astronomy subjects teaching self-efficacy beliefs of science teachers. For this purpose, firstly "The Astronomy Subjects Teaching SelfEfficacy Belief Scale" that has a 5-point likert structure was developed to measure the selfefficacy beliefs of science teachers. During the development phase of the scale, it was taken expert opinion for the content validity of the draft scale and the data obtained were evaluated by using the kappa statistic formulas. The draft scale consisting of 41 items were analyzed in terms of validity, reliability and item analysis. It was found that the final scale used in actual application is composed of 3 subscale and total 13 items. In addition, it was determined that cronbach alpha value of the whole scale is 0.84, teaching strategies of astronomy subjects subscale is 0.90, compulsion in astronomy teaching subscale is 0.83 and student learning outcomes via astronomy teaching subscale is 0.83. The quantitative dimension sample of this research is composed of 106 science teachers who are working at middle school of some districts (Unye and Fatsa) and center of Ordu in 2016- 2017 academic year. The exploratory sequence design which is one of mixed method researches, was used in this study. The data obtained from this study were analyzed through the SPSS-22.0. In order to determine the test technique to be applied in the analysis of the data, the normality test for the whole scale and subscale and the variance homogeneity of the groups were tested. For the data analysis of quantitative dimensions was used descriptive statistics analyze, it was used independent samples t test and one way analysis of variance (ANOVA) test from parametric tests; mann-whitney u test and kruskal wallis h test from nonparametric tests. In the analysis of the data obtained from the qualitative method, it was analyzed through content and descriptive analysis. According to the results obtained from quantitative data analysi, it was determined that selfefficacy beliefs of science teachers are middle level in terms of the whole scale. In addition according to the results obtained from subscales, it was determined that science teachers’ self-efficacy beliefs regarding teaching strategies of astronomy subjects is low level, that their self-efficacy beliefs regarding compulsion in astronomy teaching is high level and that their self-efficacy beliefs regarding student learning outcomes via astronomy teaching is middle level. Moreover, it was found out that there is significant difference between teachers' self-efficacy beliefs in terms of gender (for AKOS subscale) and participation in astronomy activity (for whole scale), but there isn’t significant difference teachers' self-efficacy beliefs in terms of teachers’ education status, occupational seniority, graduated faculty/ college type and receiving the astronomy lesson both subscales and the whole scale. The results of obtained from qualitative data analysis indicated that science teachers mostly expressed opinios which is related to finding themselves between "insufficient” and "partially sufficient" about efficacies of teaching strategies in astronomy subjects, "partially sufficient" about efficacies of student achievements in astronomy teaching and efficacies of cope with difficulties in teaching astronomy subject. In the light of the results obtained from this study, recommendations were presented for both practitioners and researchers.