İslami Dönem Uygur Harfli Türkçe Metinlerde İkilemeler

Abstract

İkilemeler; Türk dilinin, anlatım gücünü yansıtan en önemli özelliklerinden biridir. Tarihî ve çağdaş metinler üzerinde varlığı incelenmiş, fakat tarihî dönemlerde özellikle de İslami dönemde Uygur harfleri ile yazılmış metinler üzerinde ikilemeler hakkında yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. İslami Dönem Uygur Harfli Türkçe Metinlerde İkilemeler isimli bu çalışmada, Anadolu sahası dışında yazılmış olan Uygur harfli metinlerden İslami unsur taşıyan ve taşımayan 17 metin seçilmiştir. Giriş bölümünde, ikilemeler ve İslami dönem Uygur harfli metinler hakkında bilgi verildikten sonra tespit edilen ikilemeler anlam, biçim, çekim, diziliş ve köken olmak üzere sıralanmış ve alt başlıklar altında sınıflandırılmıştır. Sonuç bölümünde ise yapılan inceleme neticesinde tespitlerde bulunulmuş ve sayısal verilerden bahsedilmiştir. Bu çalışma ile dil çalışmalarının bir alanı olan ikilemeler esasında Uygur harfli Türkçe metinler incelenerek, bu metinlerdeki ikileme varlığı ortaya konulacak ve böylelikle diğer dönemlerdeki ikilemeler ile karşılaştırmalar yapma imkânı doğacaktır. Bu karşılaştırmalar sadece Türkçenin söz varlığına katkıda bulunmayacak, aynı zamanda semantik, leksik ve etimolojik çalışmalarda da referans olarak kullanılmaya zemin hazırlayacaktır.

Reduplications; it is one of the most important features of the Turkish language that reflects its expressive power. Its existence has been examined on historical and contemporary texts, but there is no study on reduplications on texts written in Uighur letters in historical periods, especially in the Islamic period. In this study titled Reduplications in Turkish Texts with Uighur Letters of the Islamic Period, Seventeen texts with or without Islamic elements were selected from the texts with Uighur letters written outside the Anatolian area. In the introduction, after giving information about reduplications and texts with Uighur letters of the Islamic period, the reduplications identified are listed as meaning, shape, inflection, origin and classified under sub-headings. In the conclusion part, as a result of the rewiev, determinations were made and numerical data were mentioned. With this study, Turkish texts with Uyghur letters by examine on the basis of reduplications, which is an area of language studies, the existence of reduplication in these texts will be revealed and thus, it will be possible to make comparisons with reduplications in other periods. These comparisons will not only contribute to the vocabulary of Turkish, but will also prepare the ground for being used as a reference in semantic, lexical and etymological studies.