Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste ve Sahnenin Dışındakiler Romanlarında Dolaylı Tümleci Oluşturan Kelime Grupları Ve Özellikleri

Abstract

Bu tez çalışmasında, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste ve “Sahnenin Dışındakiler” romanlarında dolaylı tümleci oluşturan kelime gruplarının çeşitleri ve özelliklerinin belirlenmesi amaçlandı. Bu amaç doğrultusunda Türkiye Türkçesinde dolaylı tümleç, dolaylı tümlecin özellikleri, kelime grupları ve kelime gruplarının özellikleri ilgili kaynaklara göre tasnif edilmeye çalışıldı. Eserlerde veri taraması yapılırken Leylâ Karahan’ın “Türkçede Söz Dizimi” adlı eseri birincil kaynak olarak değerlendirildi. Dolaylı tümleç, dolaylı tümlecin özellikleri, yapısı ve çeşitleri üzerine detaylı bilgilendirme yapıldı. Bu bilgiler ve araştırmalar ışığında dolaylı tümleç kavramı, dolaylı tümlecin özellikleri, yapısı ve türleri, dolaylı tümleci oluşturan kelime grupları değerlendirilerek kelime grubu oluşumu bakımından kapsam alanı belirlendi. Bu tespitlerden hareketle Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste ve Sahnenin Dışındakiler romanlarında dolaylı tümleci oluşturan kelime grupları tespit edildi. Tespit edilen kelime grupları kendi içinde özelliklerine göre tasnif edildi. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın incelenen Mahur Beste romanında dolaylı tümleci oluşturan kelime gruplarının kapsam alanı isim tamlaması, sıfat tamlaması, sıfat-fiil grubu, isim-fiil grubu, tekrar grubu, bağlama grubu, unvan grubu, birleşik isim grubu, kısaltma grubu olarak belirlendi. Sahnenin Dışındakiler romanında ise dolaylı tümleci oluşturan kelime gruplarının kapsam alanı isim tamlaması, sıfat tamlaması, sıfat-fiil grubu, isim-fiil grubu, tekrar grubu, bağlama grubu, unvan grubu, kısaltma grubu olarak belirlendi. Belirlenen kelime grupları kendi içerisinde özelliklerine göre tasnif edildi. Tasnif edilen kelime grupları, değerlendirme ve sonuç bölümünde tablolarla gösterildi. Yapılan incelemeler sonucunda Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste romanında 711 adet dolaylı tümleci oluşturan kelime grubu tespit edildi. Sahnenin Dışındakiler romanında ise bu sayının 1012 adet olduğu ve dolaylı tümleci oluşturan kelime gruplarının iki romanda da çoğunlukla sıfat tamlamasından oluştuğu görüldü. Bu sonuçlar doğrultusunda, Türkçenin kelime grubu yönünden oldukça zengin bir dil olduğu görülmektedir. Kelime grubu üzerine yapılan bu çalışmalar, Türkçenin işlenmesine katkı sağlayacaktır.

In this thesis, it is aimed to determine the types and properties of the word groups that make up the indirect object in Ahmet Hamdi Tanpınar's novels Mahur Beste and Sahnenin Dışındakiler. For this purpose, the indirect object, the properties of the indirect object, word groups and the properties of the word groups in Turkey Turkish were tried to be classicifation according to the relevant sources. Leylâ Karahan's "Syntax in Turkish" was evaluated as the primary source while the data were scanned in the works. Detailed information was given on the indirect object, its properties, structure and types. In the light of this information and research, the concept of indirect object, the characteristics, structure and types of indirect object, the word groups that make up the indirect object were evaluated and the scope of word group formation was determined. Based on these determinations, the word groups that make up the indirect object in Ahmet Hamdi Tanpınar's novels Mahur Beste and Sahnenin Dışındakiler were determined. Identified word groups were classified according to their characteristics. In Ahmet Hamdi Tanpınar's novel Mahur Beste, the scope of the word groups forming the indirect object was determined as possessive construction, adjective clause, participle group, verbalnoun group, reduplication group, conjuction group, title group, compound noun group, abbreviation group. The scope of the word groups that make up the indirect object in the novel, "Sahnenin Dışındakiler", was determined as possessive construction, adjective clause, participle group, verbal-noun group, reduplication group, conjuction group, title group, abbreviation group. The determined word groups were classified according to their characteristics. The classified word groups were shown in tables in the evaluation and conclusion part. As a result of the examinations, 711 indirect object were identified in Ahmet Hamdi Tanpınar's novel Mahur Beste. It was seen that this number was 1012 in the novel Sahnenin Dışındakiler, and the word groups that formed the indirect object were mostly composed of adjective clause in both novels. In line with these results, it is seen that Turkish is a very rich language in terms of word group. These studies on the word group will contribute to the processing of Turkish, which is one of the richest languages