Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde İkilemeler

Abstract

Türkçe, gelişim aşamalarında, kendi tarihî seyri içerisinde yüzyıllar boyunca birçok devri geride bırakarak bugünkü şeklini almıştır ve kendi söz varlığındaki zenginliğini, çok geniş sahalara, büyük coğrafyalara dağılmasına borçludur. Türk dili konuşurlarının çok fazla olması ve geniş coğrafyalarda yaşamlarını sürdürmeleri, çeşitli milletlerle ve onların dilleriyle etkileşimleri söz varlığına katkıda bulunmuştur. Aynı zamanda farklı sahalarda pek çok insan tarafından konuşurları olan, zamanla söz varlığı gelişen ve edebiyatları da oluşan Türk lehçeleri, Türk dilinin zenginliğini kanıtlar niteliktedir. İkilemeler de söz varlığı içerisinde değerlendirilmesi ve değinilmesi gereken önemli bir konudur. Söyleyiş güzelliği, anlam çeşitliliği, kavram zenginliği gibi önem arz eden birçok işlevselliği dile kazandıran ikilemeler, Türk dili gibi kelime hazinesi geniş, köklü bir dil için sıklıkla başvurulan bir dil bilgisi terimi haline gelmiştir. Bu çalışmada ikilemelerin Türk dili içerisindeki yeri ve önemini de göz önünde bulundurarak ikileme konusunda yapılmış çalışmaların ve bilhassa ikilemelerin Türk lehçeleri açısından değerlendirilmesinin önünü biraz daha açmak, daha önce yapılan değerlendirmelere farklı bir soluk kazandırmak, yeni bir bakış açısı geliştirmek için Oğuz grubu Türk lehçelerinden olan Azerbaycan Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Türkçesinin her birinden en az üç sözlük olmak suretiyle hacimli sözlükler taranarak önce ikilemeler tespit edilmiş sonrasında ses, yapı, anlam ve köken olmak üzere dört ana başlık altında detaylı bir şekilde incelemesi yapılmıştır.

Turkish, in its developmental stages, has taken its current form by leaving behind many eras over the centuries in its historical course and owes its richness in its vocabulary to its distribution over wide areas and large geographies. The fact that there are a lot of Turkish language speakers and they live in wide geographies, their interactions with various nations and their languages have contributed to the vocabulary. At the same time, Turkish dialects, which are spoken by many people in different fields, whose vocabulary has developed over time and whose literature has also been formed, prove the richness of the Turkish language. Reduplications are also an important issue that should be evaluated and addressed within the vocabulary. Reduplications, which bring many important functions such as the beauty of pronunciation, the diversity of meaning, and the richness of concepts to the language, have become a frequently used grammar term for a deep-rooted language such as the Turkish language. In this study, the two preliminary evaluations of the reduplications in the list of the favorite in the favorite, which is the location of the reduplications in the Turkish language, are a little more detailed, in order to give a selection to the previous evaluations and to develop a new perspective, Oghuz Turkic dialects Turkish, Turkey Turkish, Turkmen Turkish and Gagauzian By scanning the lexicography structures, at least three dictionaries from each, of the Turkish language, the sound, which consists of the structures that have been found before, has been examined under four main headings, generally speaking.