Muslihuddîn Muhammed Lârî'nin Mir'atü'l-Edvâr Ve Mirkâtü'l-Ahbâr Adlı Eseri ve Selçuklu Tarihi Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

"Muslihuddîn Muhammed Lârî'nin Mir'atü'l-Edvâr ve Mirkâtü'l-Ahbâr Adlı Eseri ve Selçuklu Tarihi Açısından Değerlendirilmesi" adlı tez çalışmamız Büyük Selçuklu Devleti, Irak Selçukluları, Kirman Selçukluları ve Türkiye Selçuklu Devleti tarihi ve sultanları hakkında genel bilgiler vermenin yanı sıra müellifin dönemin ön plana çıkan önemli gördüğü olayları hakkında kısa bilgiler vermektedir. Muslihuddîn Muhammed Lârî'nin Mir'atü'l-Edvâr ve Mirkâtü'l-Ahbâr adlı eserinin Selçuklular ile ilgili bilgi veren kısmını günümüz Türkçesine aktardığımız bu çalışma, Selçuklu tarihi hakkında çalışma yapanların ve tarihe ilgi duyanların istifade etmesi açısından önem arz etmektedir. Araştırma konusu olan Selçukluların siyasi, sosyal, ekonomik ve askeri tarihine ışık tutmakla birlikte yaşamış oldukları coğrafya hakkında bilgiler sunmaktadır. Bunun yanı sıra eser içinde bulundurduğu bazı ilginç hikâyeler ile dönemin sultanlarının olaylara karşı bakış açısı, karakteristik özellikleri ve toplumun yapısı hakkında fikir sahibi olmayı sağlamaktadır. Farsça bir dünya tarihi olan Mir'atü'l-Edvâr ve Mirkâtü'l-Ahbâr adlı eser, II. Selim'e ithaf edilmiş ve Hoca Saadeddîn Efendi tarafından Osmanlı Türkçesine çevrilmiştir. Müellif, eserinde her devlet ve sultan hakkında verdiği bilgileri yeni başlıklar açarak aktarmış ve bu anlamda okuyucuya kolaylık sağlamıştır. Ayrıca eser birçok topluluğun dini inançlarına, geleneklerine, eski âlimlere, bazı ilim dallarına ve Türk inançlarına dair mühim bilgiler ihtiva etmektedir. Çalışmamızda verilen bilgileri günümüz Türkçesine aktarırken dönemin İslam kaynakları, Bizans kaynakları, Haçlı Kronikleri, Ermeni ve Süryâni vekayinâmelerinden faydalanarak karşılaştırmaya, bazı tarihsel ve yazınsal hataları düzeltmeye gayret ettik.

Our thesis titled "Muslihuddîn Muhammed Lârî's Work Named Mir'atü'l-Edvâr and Mirkâtü'lAhbâr and its Evaluation in Terms of Seljuk History" provides general information about the history and sultans of the Great Seljuk State, Iraq Seljuks, Kirman Seljuks and Turkish Seljuk State. In addition to giving information about the important events of the period, it also gives brief information about them. This study, in which we have translated into modern Turkish the part of Muslihuddîn Muhammed Lârî's work called Mir'atü'l-Edvâr and Mirkâtü'l-Ahbâr, which provides information about the Seljuks, is important for the benefit of those who study Seljuk history and those who are interested in history. It sheds light on the political, social, economic and military history of the Seljuks, which is the subject of the research, and provides information about the geography in which they lived. In addition, with some interesting stories it contains, the work provides an idea about the sultans of the period's perspective on events, their characteristic features and the structure of the society. The work named Mir'atü'l-Edvâr ve Mirkâtü'l-Ahbâr, a world history in Persian, was published in II. It was dedicated to Selim and translated into Ottoman Turkish by Hoca Saadeddîn Efendi. In his work, the author conveyed the information he gave about each state and sultan by opening new headings and made it easier for the reader in this sense. In addition, the work contains important information about the religious beliefs and traditions of many communities, ancient scholars, some branches of science and Turkish beliefs. While transferring the information given in our study into today's Turkish, we tried to compare it by making use of the Islamic sources of the period, Byzantine sources, Crusader Chronicles, Armenian and Assyrian chronicles, and to correct some historical and literary errors.